در فصول مختلف سال امکان سرمازدگی گیاهان وجود دارد که میتواند خسارات جبرانناپذیری را به بار آورد. زمانی که گیاهان در معرض دمایی پایینتر از حد استاندارد برای رشد خود قرار گیرند، اصطلاحاً گفته میشود که گیاه دچار سرمازدگی شده است. این مشکل عمدتاً در فصل زمستان به بیشترین حد خود میرسد؛ بنابراین باغبانان باید برای حفظ گیاهان و محصولات خود در این فصل از سال از راهکارهایی اصولی به منظور جلوگیری از سرمازدگی استفاده نمایند. اگر میخواهید در رابطه با سرمازدگی باغات و روشهای جلوگیری از آن اطلاعات بیشتری کسب کنید، در ادامه این مقاله با آبادیس همراه باشید.
منظور از سرمازدگی باغات چیست؟
گیاهانی که در مرحله رشد قرار دارند، آسیبپذیرتر هستند و به همین علت باغبانان موظفاند که در این مراحل از گیاهان مراقبت بیشتری کرده و سلامت آنها را تأمین نمایند. سرمازدگی از جمله مشکلات اصلی است که باغبانان در طول سال با آن روبهرو میشوند و اگر نسبت به آن بیتوجه باشند، کیفیت محصولاتشان تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. دلایل زیادی برای سرمازدگی درختان میوه وجود دارد که شناخت این عوامل میتواند در پیشگیری از بروز این اتفاق کمک شایانی کند. در ادامه، با این دلایل آشنا خواهیم شد:
- نوع درخت میوه: بعضی از درختان میوه در مقایسه با سایر درختان حساسیت بیشتری نسبت به سرما دارند و آسیبپذیرتر هستند؛ مثلاً درختان هستهداری همچون زردآلو و هلو در مقایسه با سیب و گلابی حساسیت بیشتری دارند.
- زمان سرمازدگی: زمان وقوع سرمازدگی نیز از جمله مواردی محسوب میشود که دانستن آن میتواند به جلوگیری از وقوع این اتفاق کمک کند. معمولا سرمازدگی باغات در بهار و زمستان رخ میدهد که در اوایل فصل بهار و زمانی که درختان تازه شروع به جوانه زدن میکنند، خسارات بیشتری را در پی دارد.
- منطقه جغرافیایی باغ: مناطقی که اقلیم سردسیر داشته باشند، بیشتر در معرض این خطر قرار دارند.
- شرایط آبوهوایی: مناطقی که دارای آبوهوای آرام و بدون باد هستند، بیشتر در معرض خطر سرمازدگی قرار خواهند داشت.
از آن جایی که در این مقاله تمرکز اصلی ما روی سرمازدگی در فصل زمستان است، باید گفت که در این فصل و موقعی که دما به منفی ۱۰ درجه و کمتر از آن میرسد، این نوع سرمازدگی رخ میدهد. معمولاً سرمازدگی زمستانه بیشترین آسیب را به درختان همیشه سبز نظیر زیتون و مرکبات وارد خواهد کرد.
انواع سرمازدگی درختان
سرمازدگی باغات به اشکال متفاوتی رخ میدهد که در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد:
. سرمازدگی انتقالی یا جبههای
به طور معمول این نوع سرمازدگی زمانی رخ میدهد که جبهه هوای سرد با دمای خطرناک برای گیاه از روی یک منطقه خاص در حال عبور باشد. سرمازدگی انتقالی یا جبههای در طی روز و شب رخ میدهد و ضخامت لایههای هوا در آن به چندین کیلومتر هم میرسد؛ به همین علت مقابله با این نوع سرمازدگی بسیار سخت و تقریباً میتوان گفت که غیرممکن است.
. سرمازدگی تشعشعی
همانطور که از نام این نوع سرمازدگی پیداست، به دلیل تشعشع از زمین در یک منطقه رخ میدهد. این نوع سرمازدگی برخلاف نوع جبههای یا انتقالی تنها در طول شب رخ میدهد و بیشترین خسارت سرمازدگی در ایران را به خود اختصاص داده است. با این حال، امکان مقابله با این نوع سرمازدگی با استفاده از راهکارهای مختلفی وجود دارد.
منظور از سرمازدگی باغات کاهش دمای مورد نیاز گیاه برای رشد است که به دلایل مختلفی مثل نوع درخت، فصل، منطقه جغرافیایی و شرایط آبوهوایی رخ میدهد. سرمازدگی باغها را میتوان به دو دسته جبههای و تشعشعی دستهبندی نمود.
روشهای جلوگیری از سرمازدگی درختان
اکنون که با سرمازدگی باغات و انواع مختلف آن آشنا شدیم، میرسیم به روشهای مقابله با بروز این مشکل:
. کاشت گونههای مقاوم به سرما
یکی از روشهای جلوگیری از سرمازدگی باغات، انتخاب درختانی بوده که اصطلاحاً «سردسیری» هستند و میتوانند در چنین شرایط آبوهوایی به رشد خود ادامه دهند. برای انتخاب درختان مقاوم به سرما پیشنهاد میشود که به سابقه یخبندان در منطقه مورد نظر دقت داشته باشید و از گیاهانی مرغوب و با درجه کیفی بالا استفاده کنید.
. استفاده از پایههای بذری مقاوم به سرما
توصیه میشود از پایههای بذری مقاوم در برابر سرما استفاده کنید. برخی از پایهها در مقایسه با سایرین مقاومت بیشتری در برابر سرما از خود نشان میدهند که از جمله معروفترین آنها میتوانیم به پایه «بنه» برای گیاه پسته که مقاومترین پایه بوده اشاره داشته باشیم.
. پوشش درختان و درختچههای تازه
از دیگر روشهایی که به جلوگیری از سرمازدگی باغات کمک میکند، پوشش درختچهها و درختانی بوده که به تازگی کاشته شدهاند. میتوان این گیاهان را با استفاده از نایلون، گونی و مواردی از این قبیل پوشش داد. علاوه بر پوششهای پلاستیکی میتوان تنه درختان را نیز رنگ زد یا دور آن را با کیسههای آب پیچید. در چنین شرایطی از ترک خوردن و ضعیف شدن تنه درخت در فصل سرما جلوگیری خواهد شد.
. توجه به کوددهی و خاکورزی گیاهان
اگر از کودهایی که حاوی پتاس هستند و کودهای حیوانی برای گیاهان استفاده شود، مقاومت آنها در برابر سرمازدگی دو برابر خواهد شد. بعد از گذشت دوره سرمازدگی میتوان از کودهایی که حاوی فسفر بوده به منظور بهبود خسارت سرما بهره برد. توجه داشته باشید گیاهانی که همواره در معرض تنشهای آبی قرار میگیرند و از لحاظ تغذیه به آنها رسیدگی چندانی نمیشود، در زمستان نمیتوانند مقاومت زیادی از خود نشان دهند. در کل کودی که بتواند از سرمازدگی به طور کامل جلوگیری کند وجود ندارد، بلکه با کمک کودهایی مثل فسفره، پتاسه، کلسیم و منیزیم امکان افزایش مقاومت گیاهان در برابر سرما فراهم میشود. همچنین، از مصرف بیرویه کودها نیز باید خودداری نمود؛ چرا که نتیجه عکس دارد.
علاوه بر بحث کود، توصیه شده است که برای جلوگیری از سرمازدگی باغات در فصول سرد سال اقدام به شخم زدن خاک نکنید؛ به این دلیل خاکی که شخم میخورد میزان هوای بالاتری در خود دارد و همین باعث میشود که دمای آن در مدت زمان کوتاهتری کاهش پیدا کند. آن چه که اهمیت دارد داشتن رطوبت کافی و استاندارد (بیش از اندازه نباشد) و عدم وجود علف هرز در خاک به منظور جلوگیری از هدر رفت گرما است.
. خودداری از هرس درختان در دوره یخبندان
اگر هرس گیاهان به درستی انجام شود، شاهد کاهش تراکم بیش از اندازه درختان در باغ خواهیم بود. زمانی که از تراکم بیش از اندازه درختان در باغ جلوگیری شود، جریان هوا بهبود پیدا خواهد کرد. همچنین، هرس درست درختان به بهبود سلامت و افزایش مقاومت آنها در مقابل سرما و افزایش نور خورشیدی که دریافت میکنند نیز کمک خواهد کرد. علاوه بر این، هرس به موقع و مناسب روی کاهش خطر سرمازدگی و رطوبت در اطراف درختان نیز تأثیر خواهد داشت. معمولاً هرس درختان میوهای که در مناطق سردسیر رشد میکنند باید بیشتر از مناطق گرمسیر صورت بگیرد؛ اما نه در دوره یخبندان. پیشنهاد میشود برای هرس درختان از ابزارهای تیز و تمیز استفاده شده و این کار در اواخر زمستان یا اوایل بهار صورت گیرد.
برای جلوگیری از سرمازدگی باغات میتوان از راهکارهای مختلفی استفاده کرد. کاشت گونههای مقاوم در برابر سرما، استفاده از پایههای بذری مقاوم، توجه به کوددهی و خاکورزی و خودداری از هرس درختان در دوره یخبندان از جمله این راهکارها هستند.
نتیجهگیری
در این مقاله به بررسی راهکارهای مقابله با سرمازدگی باغات پرداختیم و دانستیم که اگر با تأمین مواد مغذی خاک و استفاده از انواع کود مانند کود اسید هیومیک البته به اندازه لازم، مقاومت درختان حفظ نشود، سرما و کاهش دما میتواند خسارات جبرانناپذیری به بار آورد و موجب کاهش کیفیت محصولات گردد. پیشنهاد میشود برای بهبود وضعیت خاک و افزایش مقاومت درختان از محصولات و کودهای اصلاح و تأمینکننده مواد مغذی مورد نیاز خاک بهره ببرید.
اقداماتی در جهت سرمای دیررس بهار
آبادیس؛ ارائهدهنده محصولات هیومیک اسید باکیفیت
به منظور تأمین سلامت خاک و بهبود مقاومت درختان خود از شما دعوت میشود به وبسایت آبادیس سر بزنید. شرکت دانش بنیان اکسیر دانش آبادیس مفتخر است که به عنوان یکی از مجموعههای معتبر تولیدکننده محصولات و راهکارهای بهبود شرایط خاک و گیاهان، انواع اسید هیومیک پودری ، پرک و مایع و همچنین کلات آهن را ارائه دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر و ارتباط با پشتیبانان آبادیس، لطفاً به وبسایت این مجموعه مراجعه فرمایید.