یکی از بزرگترین دغدغههای کشاورزان و باغداران اطلاع از اصول برداشت محصول و زمان درست آن است. چراکه در حالت کلی، برداشت زودهنگام و یا دیرهنگام محصولات زراعی و باغی میتواند منجر به اتفاقات ناگواری شود. از همین رو شناخت زمان و شیوه درست و اصولی محصولات مختلف در باغات و مزارع، یک موضوع بسیار مهم است. در این مقاله از وبسایت آبادیس قصد داریم تا با اشاره به اصول برداشت محصول (باغی و زراعی)، زمان و شیوه مناسب آن را ذکر کرده و اطلاعات مناسبی در این رابطه در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. همچنین از روش های اثر گذار برای جلوگیری از ضرردهی و باردهی بالاتر زمین های کشاورزی و باغات، استفاده از هیومیک اسید است. جهت آشنایی با این محصول میتوانید با کارشناسان ما تماس بگیرید.
برداشت چیست و چه زمانی اتفاق میافتد؟
برداشت به فرآیند جمعآوری محصولات باغی و زراعی از زمین گفته میشود. در رابطه با برداشت باید به این نکته اشاره نمود که برداشت بسته به محصول، زمان و شیوه برداشت محصول، متفاوت است. بهطورکلی، برداشت اقدامی است که پس از رسیدن محصول انجام میگیرد. این موضوع باعث میشود تا شناخت زمان رسیدن محصولات اهمیت داشته باشد. بهطورکلی رسیدن محصول دو نوع دارد که عبارتاند از:
- رسیدن فیزیولوژیکی
- رسیدن تجاری
در ادامه هر یک از این موارد را بررسی خواهیم نمود.
انواع رسیدن میوه
رسیدن فیزیولوژیکی در واقع رسیدن محصول بهصورت طبیعی بر روی گیاه مادر است که در این حالت دانه و میوه بهصورت طبیعی بر روی گیاه مادر رشد کرده و کامل میشوند. محصولاتی همچون هندوانه، حبوبات، گیلاس، انگور، مرکبات و… از جمله محصولاتی هستند که پس از رسیدن فیزیولوژیکی قابلیت برداشت دارند.
رسیدن تجاری همانطور که از اسم آن پیدا است، به زمانی از رسیدن محصول گفته میشود که محصول در آن مرحله، ارزش تجاری بالاتری دارد. این مرحله میتواند قبل و یا بعد از رسیدن فیزیولوژیکی باشد. بهطورکلی محصولاتی مانند خیار، بادمجان، نخودفرنگی، لوبیاسبز، ذرت و… از جمله محصولاتی هستند که در زمان رسیدن فیزیولوژیکی برای عرضه در بازار مناسب نبوده و بهتر است قبل از آن، برداشت و در بازار عرضه شوند. از طرف دیگر محصولاتی چون سیب، موز، گوجهفرنگی و… از جمله محصولاتی هستند که پس از رسیدن فیزیولوژیکی، قابلیت عرضه در بازار دارند.
به بیان دیگر، رسیدن تجاری به زمانی از رسیدن محصول گفته میشود که محصول در آن زمان (قبل یا بعد از رسیدن فیزیولوژیکی) از ارزش اقتصادی بالاتری برخوردار است.
شناخت زمان و نحوه برداشت محصولات
بهطورکلی شناخت زمان برداشت محصولات از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. همانطور که گفته شد، برداشت زودهنگام و یا دیرهنگام محصولات باغی یا زراعی میتواند منجر به برداشت محصولی بیکیفیت و یا صدمهدیدن خاک یا گیاه شود. برای جلوگیری از این اتفاق، اطلاع از نحوه و زمان برداشت محصولات میتواند بسیار کمککننده باشد. در ادامه زمان مناسب برداشت و عوارض عدم برداشت در زمان مناسب را ذکر خواهیم کرد:
زمان برداشت محصولات باغی
محصولات باغی معمولاً در زمان رسیدن تجاری برداشت میشوند. به بیان دیگر، برداشت محصولات باغی به تقاضای بازار بستگی دارد. تقاضای بازار نیز باتوجهبه محصولات مختلف، متفاوت است. برای مثال زمان برداشت محصولاتی مانند موز و یا گوجهفرنگی، هنگامی است که این دسته از محصولات باغی حالت نیمرس دارند. معمولاً این محصولات بعد از برداشت، در انبار نگهداری میشوند تا زمان مناسب عرضه آنها فرابرسد.
زمان برداشت محصولات زراعی
بر خلاف محصولات باغی، زمان مناسب برداشت محصولات زراعی، پس از رسیدن کامل آنها است. برای مثال محصولاتی چون جو و گندم باید زمانی برداشت شوند که ساقهها و برگهای آنها کاملاً به رنگ زرد درآمده باشد و دانهها حالتی سخت به خود گرفته باشند.
جدول زمان برداشت محصول
زمان برداشت برخی از محصولات زراعی را در جدول زیر به تفکیک آوردهایم:
| محصول | زمان برداشت |
| لوبیا | اندازه غلافها کامل شده باشد. قبل از شروع دانههای داخلی به برآمدگی و در زمانی که لوبیا ترد است بهراحتی خرد شود. |
| چغندر | زمانی که طول برگها بین 10 تا 15 سانتیمتر و قطر چغندر بین 2/5 تا 5 سانتیمتر باشد. |
| کلم بروکلی | قبل از زردشدن جوانهها و بازشدن آنها به گل |
| کلم بروکسل | زمانی که جوانهها در پایه گیاه سفت هستند |
| کلم | زمانی که سر کلم سفت است |
| هویج | زمانی که قطر هویج به 3 سانتیمتر رسیده باشد |
| ذرت | زمانی که رنگ مغزها شیری شده است |
| خیار | زمانی که طول خیار به 15 تا 20 سانتیمتر برسد و سفت، سبز و روشن باشند |
| بادمجان | زمانی که قطر بادمجان به 10 تا 15 سانتیمتر برسد و پوست بادمجان به رنگ بنفش تیره و براق باشد |
| کاهو | زمانی که ته کاهو نسبتاً سفت و حدود 15 سانتیمتر قطر دارند |
| پیاز | در شرایطی که رویه پیاز ریخته و شروع به مردن کرده است |
| فلفل | در زمانی که به اندازه یک توپ بیس بال هستند و رنگ سبز، قرمز یا زرد دارند |
| سیب زمینی | قبل از اولین یخبندان |
| اسفناج | زمانی که برگها طولی بین 10 تا 15 سانتیمتر دارند |
| گوجه فرنگی | زمانی که در حال صورتیشدن هستند و قبل از یخبندان |
| شلغم | زمانی که قطر ریشهها بین 5 تا 7/5 سانتیمتر باشد و قبل از یخبندان |
محصول زمان برداشت لوبیا اندازه غلافها کامل شده باشد. قبل از شروع دانههای داخلی به برآمدگی و در زمانی که لوبیا ترد است بهراحتی خرد شود.چغندرزمانی که طول برگها بین 10 تا 15 سانتیمتر و قطر چغندر بین 2/5 تا 5 سانتیمتر باشد.کلم بروکلی قبل از زردشدن جوانهها و بازشدن آنها به گلکلم بروکسلزمانی که جوانهها در پایه گیاه سفت هستندکلم زمانی که سر کلم سفت است هویج زمانی که قطر هویج به 3 سانتیمتر رسیده باشد ذرت زمانی که رنگ مغزها شیری شده استخیارزمانی که طول خیار به 15 تا 20 سانتیمتر برسد و سفت، سبز و روشن باشند بادمجان زمانی که قطر بادمجان به 10 تا 15 سانتیمتر برسد و پوست بادمجان به رنگ بنفش تیره و براق باشدکاهوزمانی که ته کاهو نسبتاً سفت و حدود 15 سانتیمتر قطر دارندپیازدر شرایطی که رویه پیاز ریخته و شروع به مردن کرده است فلفل در زمانی که به اندازه یک توپ بیس بال هستند و رنگ سبز، قرمز یا زرد دارندسیب زمینی قبل از اولین یخبنداناسفناج زمانی که برگها طولی بین 10 تا 15 سانتیمتر دارندگوجه فرنگی زمانی که در حال صورتیشدن هستند و قبل از یخبندان شلغم زمانی که قطر ریشهها بین 5 تا 7/5 سانتیمتر باشد و قبل از یخبندان.
عوارض برداشت در زمان نامناسب
همانطور که گفته شد، برداشت محصولات در زمان نامناسب، میتواند عوارض متعددی را دارا باشد. کاهش کیفیت و آسیبدیدگی محصولات، تنها بخشی از عوارضی هستند که در صورت عدم برداشت در زمان مناسب اتفاق میافتند. در ادامه عوارض برداشت زودهنگام و دیرهنگام را بررسی خواهیم کرد:
عوارض برداشت زودهنگام
از جمله عوارض برداشت زودتر از موعد محصولات زراعی و باغی میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- عدم رشد کامل گیاه و در نتیجه کاهش کمیت محصول
- عدم رسیدگی گیاهک دانه
- کاهش کیفیت محصول
- کاهش بازارپسندی محصول
- پوسیدگی و کپکزدن محصول در شرایط حملونقل
عوارض برداشت دیرهنگام
از جمله عوارض برداشت دیرهنگام محصولات زراعی و باغی میتوان موارد زیر را عنوان کرد:
- بالارفتن احتمال برخورد با شرایط نامساعد محیطی
- کاهش کیفیت محصول
- کاهش بازارپسندی محصول
- بالارفتن خسارتهای ناشی از آفات
- ریزش دانهها پس از رسیدن محصول
نحوه برداشت محصولات باغی یا زراعی
روشهای مختلفی برای برداشت محصولات باغی یا زراعی وجود دارد. اما بهطورکلی محصولات به دو روش دستی و ماشینی برداشت میشوند. انتخاب روش برداشت محصول به محصول کشتشده بستگی دارد. برداشت محصول با هر یک از روشهای دستی و یا ماشینی شرایطی دارد که در ادامه آنها را ذکر خواهیم نمود.
برداشت با دست
معمولاً زمانی که محصولات در مساحتهای کوچک کشت شدهاند، برداشت به روش دستی صورت میگیرد. در روش دست معمولاً از ابزارهای سادهای چون داس یا قداره در جهت درو یا برداشت محصولات استفاده میشود.
برداشت با ماشین آلات
برداشت با استفاده از ماشینآلات زمانی انجام میشود که محصولات در مساحتهای بزرگ کشت شده باشند. در این شرایط که برداشت دستی مقرونبهصرفه نیست، استفاده از ماشینآلات و تجهیزات سنگین، بهترین گزینه بهحساب میآید. از جمله ماشینآلاتی که در برداشت ماشینی مورداستفاده قرار میگیرند میتوان به کمباین برای برداشت غلات دارای دانهریز، خردکن برای برداشت ذرت و نیشکر و کمباین غدهکن برای برداشت سیبزمینی و چغندر اشاره کرد.
موارد پراهمیت در برداشت محصول
پس از زمان و شیوه برداشت محصولات زراعی و باغی، باید به نکات پراهمیت دررابطهبا برداشت محصول توجه نمود. بهطورکلی این نکات را در سه بخش میتوان تفکیک نمود:
- شرایط خاک
- زمان برداشت
- ابزار برداشت
در ادامه هر یک از این موارد را به طور جداگانه بررسی خواهیم کرد:
شرایط خاک
بهطورکلی، بسته به نوع محصول و فصل برداشت، شرایط خاک متفاوت است. اما برای سهولت در برداشت محصول و همچنین برداشت به شیوه اصولی، باید در نظر داشت که:
- در زمان برداشت، رطوبت خاک باید به میزانی باشد که موجب ایجاد مزاحمت برای ماشین و انسان نشود.
- سطح خاک در زمان برداشت گیاهان صنعتی، حبوبات، غلات، گیاهان زراعی و… باید کاملاً خشک باشد.
- رطوبت مناسب خاک در زمان برداشت گیاهان غدهای بسیار پراهمیت است.
- در صورت استفاده از ماشینآلات در برداشت محصولات، سطح خاک باید هموار و بدون پستیوبلندی باشد. چراکه در صورت وجود هرگونه پستیوبلندی، احتمال عدم برداشت بخشی از زمین بالا میرود.
بیشتر بخوانید : ویژگی های یک نهال خوب
زمان برداشت
در بخشهای قبلی در رابطه با زمان مناسب برداشت محصولات زراعی و باغی صحبت کردیم. اما در این بخش نکات موجود در رابطه با ساعات و زمان برداشت را ذکر خواهیم کرد. برای مثال توجه به ساعت برداشت و تاریکی و روشنی هوا، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. برای مثال برداشت در ساعات گرم علاوه بر خستگی بیش از حد افراد، احتمال افزایش تلفات محصولات را بالا میبرد.
- در صورت استفاده از کمباین برای برداشت محصولات، بهتر است در روز اقدام شود. چراکه در شب به دلیل تاریکی و کاهش دقت راننده، میزان تلفات بالا خواهد رفت.
- بهتر است برداشت محصولاتی مانند جو و گندم در زمانی که گرمای شدیدی وجود دارد؛ انجام نشود. در زمان گرمای شدید، ساقههای این محصولات میشکنند و دانههای آنها میریزد.
ابزار برداشت
همانطور که در بخش شیوه برداشت اشاره کردیم، استفاده از ابزار مرتبط با برداشت بسیار پراهمیت است. ابزار معیوب و عدم استفاده از ماشینآلات مناسب میتواند برداشت را با مشکل مواجه کند. برای مثال در هنگام استفاده از کمباین میتوان باتوجهبه برخی نکات، از بالارفتن میزان تلفات محصولات جلوگیری کرد:
- خالیبودن سنگ جمعکن
- سلامت پرده برزنتی قرار گرفته در پشت خرمنکوب
- سلامت تیغهها
عدم توجه به موارد بالا و همچنین عدم توجه به نکاتی چون هموار بودن سطح و برداشت در ساعات مناسب میتواند اتفاقات زیر را منجر شود:
- خرد، ریز و لهشدن محصول
- کاهش کیفیت محصول
- ریزش محصول در زمان برداشت
- عدم برداشت بخشی از محصول
سخن پایانی
در این مقاله تلاش کردیم تا با اشاره به اصول برداشت محصول زراعی و باغی، به شما عزیزان دراینرابطه کمک کنیم تا با اطلاع از زمان و شیوه مناسب برداشت، محصولی خوب و باکیفیت را به دست آورید. همانطور که گفته شد زمان برداشت محصولات بسته به نوع محصول و زمان ارائه آن در بازار متفاوت است. همچنین برداشت دیرهنگام یا زودهنگام محصولات میتواند منجر به ضررهای قابلتوجهی بشود. در نتیجه بهتر است باتوجهبه زمان، نحوه و ابزار مورداستفاده در زمان برداشت، محصولات را در بهترین حالت برداشت کرد. یکی از عوامل مهم در برداشت محصول، مقاومت گیاه نسبت به عوامل تنشزا مانند خشکی، شوری، سرما و گرما است. کود کلات آهن آبادیس محصولی کلات شده با هیومیک اسید است که علاوه بر افزایش مقاومت گیاه در برابر عوامل محیطی نقش مهمی در برداشت محصول با کیفیت را دارد. برای تهیه و مشاوره خرید کود کلات آهن با در ارتباط باشید.
آبادیس، برترین تولیدکننده هیومیک اسید در ایران
شرکت دانشبنیان اکسیر دانش آبادیس ، یکی از برترین تولیدکنندگان هیومیک اسید در ایران است. این شرکت با تکیه بر علم روز و توان متخصصان خود، همواره در تلاش است تا هیومیک اسیدی با کیفیت بالا را به دست مشتریان محترم برساند. هیومیک اسید در انواع مختلف در شرکت آبادیس تولید میشود و باغداران، کشاورزان و افراد علاقهمند به گلوگیاه بهراحتی میتوانند از این کود استفاده کرده و از مزایای متعدد آن بهرهمند شوند.