راهنمای جامع آفات و بیماری های گوجه فرنگی و راه های مبارزه و درمان آنها

آفات گوجه‌فرنگی پدیده‌ای اجتناب ناپذیر است که بسیاری از مزارع را درگیر کرده و تمام تلاش چندین ماهه را از بین خواهد برد. از کرم‌های برگ خوار و مگس‌های سفید گرفته تا کنه‌‌ها همیشه در کمین محصولات و بخصوص گوجه‌فرنگی هستند. در کنار آنها بیماری‌های قارچی، باکتریایی و ویروسی مانند بوته‌میری،‌ پژمردگی فوزاریومی، سفیدک پودری، بیماری آنتراکنوز یا خال سیاه گوجه‌فرنگی و بسیاری دیگر هم به این مشکل اضافه می‌شوند. 

اما خبر خوب این است که با آگاهی و شناخت کافی نسبت به این مشکلات و روش‌های مبارزه صحیح با آنها می‌توانید با کیفیت‌ترین گوجه‌فرنگی‌های بازار را تولید کرده و سود سرشاری را نصیب خود کنید.

به طور کلی آفات گوجه فرنگی و بیماری های گوجه فرنگی را می‌توانید در جدول زیر ابتدا مشاهده کرده و در ادامه با معرفی و روش‌های مقابله با همه آنها به صورت کامل آشنا می‌شویم.

آفات و بیماری‌های گوجه فرنگی	نام آفت یا بیماری
آفات	کرم میوه‌خوار گوجه‌فرنگی (Helicoverpa armigera)
	کرم برگ‌خوار گوجه‌فرنگی (Spodoptera littoralis)
	شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی (Tuta absoluta)
	کرم‌های طوقه‌بُر (Agrotis spp)
	کنه حنایی گوجه‌فرنگی (Tetranychus cinnabarinus)
	مگس مینوز گوجه‌فرنگی (Liriomyza spp)
	مگس سفید یا سفیدبالک (Bemisia tabaci)
	کنه‌ها (Tetranychus spp)
	تریپس گوجه‌فرنگی (Frankliniella occidentalis)
	زنبور سیاه گوجه‌فرنگی (Hoplocampa spp)
	کنه گوجه‌فرنگی (Tetranychus urticae)
بیماری‌های قارچی	بوته میری (Pythium spp)
	پژمردگی فوزاریومی (Fusarium oxysporum)
	سفیدک پودری (Leveillula taurica)
	شانکر ساقه آلترناریایی (Alternaria alternata)
	لکه موجی (Alternaria solani)
	بیماری آنتراکنوز یا خال سیاه گوجه‌فرنگی (Colletotrichum spp)
بیماری‌های باکتریایی	شانکر باکتریایی گوجه‌فرنگی (Clavibacter michiganensis)
	لکه باکتریایی گوجه‌فرنگی (Xanthomonas campestris)
	پژمردگی باکتریایی (Ralstonia solanacearum)
بیماری‌های ویروسی	ویروس پیچیدگی زرد گوجه‌فرنگی (Tomato Yellow Leaf Curl Virus)
	ویروس موزاییک گوجه‌فرنگی (Tomato Mosaic Virus)
بیماری‌های ناشی از نماتدها	نماتد ریشه گرهی (Meloidogyne spp)

معرفی و نحوه مبارزه با آفات گوجه فرنگی

آفات گوجه فرنگی بیشمار هستند، اما بر اساس تجربه تمام مواردی که در این بخش به آنها اشاره می‌کنیم، در ایران رویت شده و قابل برطرف شدن هستند. برای مبارزه با این آفات 3 روش کنترل زراعی، کنترل بیولوژیکی و کنترل با سموم را معرفی می‌کنیم.

کرم میوه‌خوار گوجه‌فرنگی یا هلیوتیس (Helicoverpa armigera – Tomato Fruitworm or Cotton Bollworm)

کرم میوه‌خوار گوجه‌فرنگی (Helicoverpa armigera) یکی از آفات بسیار بد و مخربی است که وقتی به محصول بزند، خیلی سریع پوسته نازک گوجه را باز کرده و با نفوذ به داخل، آن را خراب و بی‌مصرف می‌کند. حتی اگر خود کرم آسیب چندانی وارد نکند،‌ با ورود میکروب‌ها و موارد بیماری‌زا از سوراخ‌های ایجاد شده، گوجه را غیرقابل مصرف می‌کند.

راه‌های مبارزه با کرم میوه‌خوار گوجه‌فرنگی (Helicoverpa armigera)

کنترل زراعی

• سعی کنید زمین را شخم بزنید تا شفیره کرم به طور کلی در زمین شما از بین برود.
• به سرعت گوجه‌های کرم زده را خارج کرده و از بین ببرید. زیرا همین میوه‌ها برای تغذیه لارو‌های کرم مورد استفاده قرار می‌گیرند. می‌توانید آنها را بیرون زمین بسوزانید.
• بهتر است برای یک دوره دیگر گوجه نکارید تا چرخه عمر کرم به پایان برسد.

کنترل بیولوژیک

1. اگر شرایط‌ آن را دارید، حتما از زنبورهای تریکوگراما (Trichogramma) در زمین استفاده کنید تا این کرم را ریشه کن کند.
2. می‌توانید از حشرات شکارچی طبیعی مانند کفش‌دوزک و بال‌توری (Chrysoperla carnea) به وفور در مزرعه استفاده کنید که همه کرم‌ها را از بین ببرند.
3. استفاده از قارچ‌های مفیدی مانند Beauveria bassiana می‌تواند همه لارو‌ها را از بین ببرد.

کنترل با سموم

1. می‌توانید از آفت‌کش‌هایی مثل Spinosad و Indoxacarb بعد از مشاهده هجوم اولیه کرم‌ها استفاده کنید.
2. همیشه آفت‌کش را به صورت هدفمند و در زمان خاص انجام دهید، مثلا صبح‌ها یا در هنگام غروب آفتاب.
3. همیشه سم پاشی را انجام دهید تا کرم به آفت‌کش مقاوم نشود.

کرم برگ‌خوار گوجه‌فرنگی (Spodoptera littoralis – Cotton Leafworm or Tomato Leafworm)

این کرم یکی از آفت‌های بسیار شایع در ایران است که به جای خود میوه، به سراغ برگ‌های گوجه فرنگی رفته و وقتی به آنها بزند، برگ‌ها را به طول کامل از بین می‌برد. این آفت معمولا شب‌ها شروع به فعالیت کرده و اگر لارو ریزی کند، طی چند روز کل گیاه شما را از بین می‌برد. لاروگذاری این کرم زیر برگ‌های گوجه فرنگی بوده و به همین دلیل خیلی‌ها متوجه آن نمی‌شوند.

راه‌های مبارزه با کرم برگ‌خوار گوجه‌فرنگی

کنترل زراعی

1. تمام برگ‌ها را بلند کرده و لارو را از زیر آن تمیز کنید.
2. اگر اوضاع ممکن است از دست شما خارج شده باشد، یک دوره گوجه فرنگی نکارید تا ریشه‌کن شوند.
3. حتما علف‌های هرز را از بین ببرید، زیرا در صورت نبودن گوجه، از آنها برای زاد ولد استفاده می‌کنند.

کنترل بیولوژیک

1. با استفاده از رهاسازی زنبورهای پارازیتوئید (Cotesia)، می‌توانید لاروها را از بین ببرید. 
2. استفاده از قارچ‌های مفید مانند Metarhizium anisopliae و Beauveria bassiana بسیار موثر هستند.
3. استفاده کردن از باکتری باسیلوس تورنجینسیس (Bacillus thuringiensis) یا همان BT، مستقیما لاروها را درگیر کرده و از بین می‌برد.

کنترل با سموم

1. حتما شب هنگام با آفت‌کش‌های ترکیبی مانند کلران ترانیلی پرول (Chlorantraniliprole)، سمپاشی کنید.
2. با استفاده از روغن‌های گیاهی مثل روغن چریش (Neem Oil) می‌توانید تغذیه لاروها را محدود کرده و دسترسی به برگ‌ها را مختل کنید.
3. برای یک مدت مشخصی، هر شب سمپاشی کنید تا لارو فرصت مقاوم شدن پیدا نکند.

شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی (Tuta absoluta – Tomato Leafminer or Tomato Borer)

شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی (Tuta absoluta – Tomato Leafminer or Tomato Borer) می‌تواند به برگ،‌ ساقه گیاه و میوه گوجه‌فرنگی حمله کرده و برای آن مهم نیست که از کجا وارد شود. بدین ترتیب این شپ‌پره می‌تواند خسارات زیادی به کل مزرعه شما وارد کند. روش کار آن بدین صورت است که سوراخ‌های مینوزی در قسمت‌های گفته شده وارد کرده و عملکرد صحیح گیاه را به طور کامل مختل و در ادامه با تکثیر در کل مزرعه، همه چیز را نابود می‌کند.

دقت کنید این آفت خیلی سریع رشد کرده و در مدت‌زمان خیلی کوتاه همه جا را فرا می‌گیرد. این آفت معمولا سفید یا سبز است. به محض مشاهده حتی یک عدد از آن، فورا باید دست به کار شوید.

راه‌های مبارزه با شب‌پره مینوز گوجه‌فرنگی

کنترل زراعی

1. در قسمت‌های مختلف زمین یا گل‌خانه، تله‌های فرمونی نصب کنید تا شب‌پره‌های نر را شکار کنند.
2. اگر به میوه‌ای حمله کردند، حتما آن را از مزرعه خارج کنید.
3. اگر اوضاع از کنترل شما خارج است،‌ یک دوره محصولی غیر از خانواده گوجه فرنگی بکارید یا به زمین استراحت داده و هیچ گیاه و علفی را باقی نگذارید.

کنترل بیولوژیک

1. یکی از بهترین راه‌ها برای کنترل این حشره،  سن شکارگر (Nesidiocoris tenuis) است که با رها سازی در زمین، شروع به از بین بردن آن می‌کند. (منبع)
2. می‌توانید از قارچ‌های مفیدی مثل Beauveria bassiana هم استفاده کنید.
3. یکسری از ویروس‌های خاص مثل Granulovirus یا GV می‌تواند مفید باشد.

کنترل با سموم

1. با استفاده از آفت‌کش‌هایی مثل ایندوکساکارب (Indoxacarb) و اسپینوساد (Spinosad) می‌توانید به طور کامل این حشره را از بین ببرید.
2. سعی کنید به صورت دقیق در مراحل اولیه سم‌پاشی کنید.
3. برای یک دوره مشخص سم‌پاشی کنید تا این حشره به آفت‌کش مقاوم نشود.

کرم‌های طوقه‌بُر (Agrotis spp. – Cutworms)

کرم‌های طوقه‌بُر (Agrotis spp. – Cutworms) دقیقا به پایه گیاه حمله کرده و باعث می‌شوند تا مسیر عبور شیره داخل گیاه گوجه قطع شود که در مدت زمانی باعث پژمردگی و مرگ گیاه خواهد شد. این کرم معمولا روی خود خاک یا علف‌های هرز کنار گیاه تخم‌گذاری می‌کند.

راه‌های مبارزه با کرم‌های طوقه‌بُر

کنترل زراعی

1. زمین را به طور کامل شخم بزنید تا همه شفیره‌ها و تخم‌ها از بین بروند.
2. حتما همه علف‌های هرز را از بین ببرید،‌ زیرا لاروهای این کرم در شب فعالیت می‌کنند.

کنترل با سموم

1. می‌توانید از طعمه‌های سمی روی خاک استفاده کنید.
2. می‌توانید با آفت‌کش‌های ترکیبی مانند کارباریل (Carbaryl) ، روی خود ساقه گیاه و اطراف آن،‌ آفات را کامل از بین ببرید.
3. سعی کنید برای یک مدت مشخص سمپاشی کنید تا کرم مقاومت پیدا نکند.

کنه حنایی گوجه‌فرنگی (Tetranychus cinnabarinus – Carmine Spider Mite)

کنه حنایی گوجه‌فرنگی (Tetranychus cinnabarinus – Carmine Spider Mite) یکی از مهمترین آفت‌های این محصول هستند که فقط در آب و هوای گرم و با رطوبت پایین خیلی سریع تکثیر می‌شوند. این آفت سعی می‌کند با مکیدن شیره گیاه از پایین شروع کرده و باعث زرد شدن و خشک شدن آن شود. همچنین یک نوع تار ابریشمی روی محصول می‌کشد که عملا محصول را غیر قابل فروش می‌کند.

راه‌های مبارزه با کنه حنایی گوجه‌فرنگی

کنترل زراعی

1. سعی کنید رطوبت محیط را بالا ببرید تا مانع رشد طبیعی آن شوید.
2. اگر گیاهی دچار آن شد، سریعا آن را حذف کرده و بسوزانید.

کنترل بیولوژیک

1. با استفاده از کنه‌های شکارگر مثل Phytoseiulus persimilis که خوراک آنها فقط کنه است، می‌توانید از شر آن خلاص شوید.
2. همچنین می‌توانید از شکارگران دیگری هم مثل Amblyseius californicus استفاده کنید.

کنترل با سموم

1. می‌توانید از انواع کنه‌کش مثل آبامکتین (Abamectin) یا اسپیرودیکلوفن (Spirodiclofen) در مواقعی که آلودگی زیاد باشد استفاده کنید.

مگس مینوز گوجه‌فرنگی (Liriomyza spp. – Tomato Leafminer Fly)

مگس مینوز گوجه‌فرنگی (Liriomyza spp. – Tomato Leafminer Fly) یکی از خطرناک‌ترین آفت‌های حال حاضر گوجه‌فرنگی به حساب می‌آیند. این مگس روی برگ، دالان‌هایی ایجاد کرده و فتوسنتز را کاملا مختل کرده و در نهایت با تخم‌گذاری روی برگ، همه مزرعه را فرا می‌گیرد. این لارو‌ها برای تغذیه وارد بافت داخلی گیاه می‌شوند.

راه‌های مبارزه با مگس مینوز گوجه‌فرنگی

کنترل زراعی

1. حذف کردن برگ‌های آلوده 
2. استفاده از تله‌های چسبناک زرد 

کنترل بیولوژیک

1. استفاده از زنبورهای پارازیتوئید مثل Diglyphus isaea  
2. استفاده از قارچ‌های بیماری‌زا حشرات مثل Beauveria bassiana  

کنترل با سموم

1. استفاده از حشره‌کش‌های سیستمیک مانند آبامکتین (Abamectin) و تیامتوکسام (Thiamethoxam)
2. سمپاشی کردن در مراحل اولیه مشاهده و به صورت مداوم

مگس سفید یا سفیدبالک (Bemisia tabaci – Whitefly or Silverleaf Whitefly)

سفیدبالک (Bemisia tabaci – Whitefly or Silverleaf Whitefly)  یک آفت گوجه فرنگی مهم است که از شیره گیاه و برگ‌های پایینی بیشتر تغذیه می‌کند. این مگس با خوردن عسلک گیاه، باعث می‌شود تا گیاه قارچی شده و علاوه بر مختل شدن فتوسنتز، گیاه را از بین می‌برد. البته این مگس ناقل بیماری‌های ویروسی هم هست.

راه‌های مبارزه با سفیدبالک

کنترل زراعی

1. استفاده از تله‌های زرد چسبناک 
2. حذف بقایای سایر گیاهان آلوده

کنترل بیولوژیک

1. رهاسازی زنبورهای پارازیتوئید خوب مثل Encarsia formosa و Eretmocerus eremicus  
2. استفاده از شکارگران دیگری مثل بال‌توری‌ها مانند  بال‌توری سبز (Chrysoperla carnea) و کفشدوزک‌ها 

کنترل با سموم

1. استفاده از حشره‌کش‌هایی مثل ایمیداکلوپراید (Imidacloprid) یا اسپیروتترامات (Spirotetramat)
2. حتما به صورت متناوب و منظم سمپاشی شده و جلوی مقاومت حشره را بگیرید.

تریپس گوجه‌فرنگی (Frankliniella occidentalis – Western Flower Thrips)

تریپس گوجه‌فرنگی (Frankliniella occidentalis – Western Flower Thrips) یکی دیگر از انواع آفات گوجه فرنگی هستند که شیره گیاه را تغذیه کرده و باعث می‌شوند لکه‌های نقره‌ای رنگ روی برگ‌ها ظاهر شوند. دقت کنید این آفت بسیار ویروسی بوده و ناقل پیچک زرد گوجه فرنگی می‌شوند.

این آفت خیلی کوچک بوده و بسیار سریع حرکت می‌کند. به همین دلیل از دید کشاورزان پنهان می‌ماند و سرعت تکثیر بالایی دارد.

راه‌های مبارزه با تریپس گوجه‌فرنگی

کنترل زراعی

1. استفاده از تله‌های چسبناک آبی 
2. حذف علف‌های هرز 

کنترل بیولوژیک

1. رهاسازی شکارگرانی مانند  اوریوس (Orius spp)
2. استفاده از قارچ‌های بیماری‌زا حشرات مثل Beauveria bassiana یا Verticillium lecanii 

کنترل با سموم

1. استفاده از حشره‌کش‌هایی  مثل اسپینوساد (Spinosad) یا امامکتین بنزوات (Emamectin Benzoate) به صورت اسپری

زنبور سیاه گوجه‌فرنگی (Hoplocampa spp – Black Tomato Wasp)

یکی دیگر از مهمترین آفات گوجه فرنگی زنبور سیاه گوجه‌ فرنگی (Hoplocampa spp – Black Tomato Wasp) است. این حشره تخم‌های خود را داخل ساقه و میوه گذاشته و لاروهای آن برای تغذیه، گیاه و میوه آن را از داخل خورده و می‌توانند خسارت‌های شدیدی وارد کنند. این حشره بیشتر در نواحی گرم و مرطوب شایع است. مانند باغات شمال و جنوب کشور به وفور یافت می‌شود.

راه‌های مبارزه با زنبور سیاه گوجه‌ فرنگی

کنترل زراعی

1. جمع‌آوری و سوزاندن همه میوه‌های آلوده
2. شخم‌زدن خاک برای از بین بردن شفیره‌های داخل خاک

کنترل با سموم

1. استفاده از حشره‌کش‌های سیستمیک در مراحل اولیه آلودگی بسیار موثر است.
2. سم‌پاشی با ترکیباتی مثل كلروپیریفوس (Chlorpyrifos )در اطراف ناحیه آلوده
3. حتما به صورت دوره‌‌ای و مرتب انجام شود.

تا به اینجا با همه آفات گوجه فرنگی بسیار مهم و مشهور آشنا شده و راه‌های مقابله را یاد گرفتیم. در ادامه راجع به انواع بیماری های گوجه فرنگی نیز باید باهم صحبت کنیم.

بیماری های گوجه فرنگی (قارچی)

بوته‌ میری (Pythium spp – Damping-off)

بوته‌ میری (Pythium spp – Damping-off) یا مرگ گیاهچه یک نوع بیماری قارچی است که از قارچ‌های مختلفی مانند Pythium spp ،Phytophthora spp ،Rhizoctonia solani و Botrytis cinerea می‌تواند به وجود بیاید.

این بیماری به بذر، ساقه و ریشه گوجه فرنگی حمله کرده و باعث پوسیدگی مرگ گیاه می‌شود. بیشتر نهال‌های جوان می‌توانند به این بیماری دچار شوند. این بیماری می‌تواند در آب و هوای سرد و مرطوب بیشتر بروز کند.

راه‌های مبارزه با بوته‌ میری

• ضدعفونی بذرها و خاک
• بهبود زهکشی خاک و جلوگیری از رطوبت بیشتر
• کنترل دمای محیط
• استفاده از قارچ‌کش‌هایی مثل ترکیبات حاوی مس یا مانکوزب در مراحل اولیه رشد گیاه

پژمردگی فوزاریومی (Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici – Fusarium Wilt)

پژمردگی فوزاریومی (Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici – Fusarium Wilt) هم یکی از بیماری های گوجه فرنگی قارچی است که به وسیله  قارچ Fusarium oxysporum به وجود آمده و معمولا در شرایط آب‌ و هوای گرم و خاک‌هایی (بدون برف و یخ) شایع می‌شود. این بیماری باعث می‌شود تا برگ‌های پایینی گوجه شروع به زرد شدن کرده و در نهایت قهوه‌ای شده و گیاه شروع به خشک‌شدن می‌کند.

این بیماری بیشتر در بوته‌های گوجه فرنگی جوان شایع است.

راه‌های مبارزه با پژمردگی فوزاریومی

• از ارقام مقاوم در برابر این بیماری استفاده کنید.
• سعی کنید محصولات زمین را به صورت متناوب بکارید تا این قارچ از بین برود.
• حتما بذرها را با آب گرم و قارچ‌کش ضدعفونی کرده و سپس استفاده کنید.
• حتما به pH خاک دقت کرده و سعی کنید بین 6 تا 7.5 باشد تا قارچ در آن نتواند رشد کند.

سفیدک پودری (Leveillula taurica یا Oidium neolycopersici – Powdery Mildew)

سفیدک پودری (Leveillula taurica یا Oidium neolycopersici – Powdery Mildew) یکی از بیماری های گوجه فرنگی بسیار شایع است که توسط دو نوع قارچ دیگر به نام‌های Leveillula taurica و Oidium neolycopersici ایجاد می‌شود. این قارچ سعی می‌کند تا روی برگ‌های سبز یک پوشش سفید رنگ ایجاد کند که در نهایت باعث می‌شود نور خورشید به خوبی به برگ‌ها نرسیده و فتوسنتز مختل می‌گردد.

راه‌های مبارزه با سفیدک پودری

• سعی کنید مسیرهای تهویه بین بوته‌ها را بیشتر کنید،‌ می‌توانید با فواصل دورتر گوجه کاشته و هرگز به علف‌های هرز اجازه رشد ندهید.
• می‌توانید با کم کردن رطوبت جلوی قارچ را بگیرید.
• از آبیاری‌هایی مثل بارانی یا قطره‌ای استفاده کنید.
• حتما از قار‌چ‌کش‌ها مناسبی که حاوی گوگرد و بی‌کربنات پتاسیم است استفاده کنید. (حتما بعد از آن به pH خاک دقت کنید.)

شانکر ساقه آلترناریایی (Alternaria alternata – Alternaria Stem Canker)

شانکر ساقه آلترناریایی (Alternaria alternata – Alternaria Stem Canker) یکی دیگر از بیماری های گوجه فرنگی قارچی است که توسط Alternaria alternata شیوع پیدا کرده و باعث بروز لکه‌های سیاه رنگ و تیره شده و حاشیه‌های ساقه و برگ‌ها را زرد می‌کند. این بیماری می‌تواند منجر به خشک شدن برگ‌ها و کاهش باردهی گوجه شود.

راه‌های مبارزه و درمان شانکر ساقه آلترناریایی

• حذف بوته‌های آلوده شده
• عدم تکرار کشت گوجه برای یک دوره
• استفاده از قارچ‌کش‌های حاوی کلروتالونیل (Chlorothalonil) یا مانکوزب، زمانی که قارچ شروع شد.

لکه موجی (Alternaria solani – Early Blight or Target Spot)

لکه موجی (Alternaria solani – Early Blight or Target Spot) یا بلایت زودرس یکی دیگر از بیماری های گوجه فرنگی است که توسط قارچ Alternaria solani ایجاد و باعث بروز لکه‌های قهوه‌ای تیره می‌شود. این لکه‌ها به صورت دایره‌ای روی برگ،‌ ساقه و گوجه فرنگی دیده شده و باعث ریزش آنها می‌شود. 

راه‌های مبارزه با لکه موجی

• حتما از ارقام مقاوم استفاده کنید.
• یک دوره از کاشت گوجه فرنگی خودداری کنید.
• از قارچ‌کش‌های حاوی مس یا کلروتالونیل (Chlorothalonil) در مراحل اولیه استفاده کنید.

بیماری آنتراکنوز یا خال سیاه گوجه‌فرنگی (Colletotrichum spp. – Anthracnose)

بیماری آنتراکنوز یا خال سیاه گوجه‌فرنگی (Colletotrichum spp. – Anthracnose) توسط گونه‌های Colletotrichum ایجاد می‌شود و باعث ایجاد لکه‌های فرورفته و تیره‌رنگ روی میوه‌ها می‌شود.

بیماری های گوجه فرنگی (باکتریایی)

شانکر باکتریایی گوجه‌فرنگی (Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis – Bacterial Canker)

یکی دیگر از بیماری های گوجه فرنگی که بسیار خطرناک بوده و خسارات زیادی وارد می‌کند است که توسط باکتری Clavibacter michiganensis ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند به ریشه، ساقه، برگ و خود میوه آسیب برساند. 

اگر برگ‌هایی پایینی بوته زرد شدند و لکه‌های سفید کوچک روی برگ‌های دیگر مشاهده شد، حتما باید به این بیماری شک کنید. در ابتدا این قسمت‌ها درگیر شده و سپس به سمت ساقه سرایت می‌کند. روی خود گوجه فرنگی می‌تواند با لکه‌های قهوه‌ای که مرکز آنها سفید است بروز کند. 

راه‌های مبارزه با شانکر باکتریایی گوجه‌فرنگی

1. حتما از بذرهای سالم و مقاوم به شانکر استفاده کنید.
2. تمام ابزار آلات خود را کاملا ضدعفونی کنید تا به جاهای دیگر مزرعه سرایت نکند.
3. یک دوره از کشت گوجه فرنگی خودداری کنید.
4. حتما از موادی مانند هیدروکسید مس (Copper Hydroxide) برای از بین بردن آن استفاده شود.

بیشتر بخوانید: چرا برگ های گوجه فرنگی زرد می‌شوند؟

لکه باکتریایی گوجه‌فرنگی (Xanthomonas campestris pv. vesicatoria – Bacterial Spot)

لکه باکتریایی گوجه‌فرنگی (Xanthomonas campestris pv. vesicatoria – Bacterial Spot) یکی دیگر از انواع بیماری های گوجه فرنگی است که توسط باکتری Xanthomonas campestris ایجاد می‌شود. این بیماری به برگ‌ها، ساقه‌ها و خود میوه‌ها حمله کرده و باعث ایجاد لکه‌های قهوه‌ای کوچک و زبر می‌شود. اگر روی برگ‌ها نقاط زرد یا قهوه‌ای با حاشیه‌های بد شکل مواجه شدید و یا روی گوجه لکه‌های زبر و قهوه‌ای رنگ دیدید، ممکن است دچار این بیماری شده باشد.

راه‌های مبارزه با لکه باکتریایی گوجه‌فرنگی

1. حتما از بذرها و نهال‌های مطمئن و سالم استفاده کنید.
2. به هیچ وجه آبیاری بارانی نداشته باشید، چون باکتری را پخش می‌کند.
3. حتما علف‌های هرز را از بین ببرید.
4. با استفاده از هیدروکسید مس (Copper Hydroxide) می‌توانید این باکتری را از بین ببرید.

پژمردگی باکتریایی (Ralstonia solanacearum – Bacterial Wilt)

پژمردگی باکتریایی (Ralstonia solanacearum – Bacterial Wilt) یکی دیگر از انواع بیماری های گوجه فرنگی است که عامل آن باکتری Ralstonia solanacearum بوده و یکی از بیماری‌‌های رایج در نواحی گرمسیری است. این بیماری بیشتر در مزارع گوجه‌فرنگی جنوب کشور شایع شده و می‌تواند با مسدود کردن آوند‌های داخل گیاه، آب رسانی و مواد غذایی را کامل مسدود کرده و در نهایت باعث پژمردگی و در نهایت مرگ بوته گوجه شود.

راه‌های مبارزه با پژمردگی باکتریایی

1. حتما از گیاهان غیر میزبان مانند غلات در نوبت بعدی کشت کنید.
2. حتما تا آنجایی که می‌شود،‌ از ارقام مقاوم به این باکتری استفاده کنید.
3. حتما به بهداشت خاک اهمیت داده و سعی کنید برای مدت زیادی چیزی نکارید و علف‌های هرز را کامل از بین ببرید تا آفتاب به خوبی به خاک برسد.

بیماری های گوجه فرنگی (ویروسی)

ویروس پیچیدگی زرد گوجه‌فرنگی (Tomato Yellow Leaf Curl Virus – TYLCV)

ویروس پیچیدگی زرد گوجه‌فرنگی (Tomato Yellow Leaf Curl Virus – TYLCV) که در بخش‌های قبلی هم به آن اشاره‌ای کردیم، یکی از بیماری‌های مهم گوجه فرنگی است که توسط حشره سفید بالک (مگس سفید) منتقل می‌شود. این بیماری باعث زردی و پیچیدگی برگ‌ها شده و در نهایت اندازه بوته را به شدت کاهش می‌دهد که در نهایت مانع محصول دهی خواهد شد.

راه‌های مبارزه با ویروس پیچیدگی زرد گوجه‌فرنگی

1. حتما روش مقابله با مگس سفید را که عنوان کردیم باید بکار ببرید.
2. حتما از ارقام مقاوم به TYLCV یا همان پیچیدگی زرد استفاده کنید.

ویروس موزاییک گوجه‌فرنگی (Tomato Mosaic Virus – ToMV)

ویروس موزاییک گوجه‌فرنگی (Tomato Mosaic Virus – ToMV) یکی از بیماری‌های قدیمی این گیاه است که باعث بروز لکه‌های زرد روی برگ‌ها شده و در نهایت باعث کوتوله شدن گیاه می‌گردد. این ویروس به وسیله تماس ابزار آلات کشاورزی با گیاه آلوده منتقل می‌شود.

راه‌های مبارزه با ویروس موزاییک گوجه‌فرنگی

1. ضدعفونی بذرها 
2. هر چیزی که با گیاه آلوده تماس داشته باید ضدعفونی شود.
3. حتما از ارقام مقاوم استفاده شود.
4. در صورت امکان، برای یک دوره گوجه‌فرنگی نکارید.

سایر بیماری های گوجه فرنگی

نماتد ریشه گرهی (Meloidogyne spp. – Root-Knot Nematodes)

نماتد ریشه گرهی (Meloidogyne spp. – Root-Knot Nematodes) جزو بیماری‌های بسیار شایع و مهم است که در داخل خاک روی ریشه‌ها بوجود می‌آید. به همین دلیل تشخیص آن به این سادگی نیست. 

این بیماری خاک را آلوده کرده و روی ریشه‌ها گره‌های بزرگ ایجاد کرده و در نهایت فرایند جذب آب و مواد مغذی را کاملا مختل کرده و گیاه دیگر نمی‌تواند رشد کند و از بین می‌رود.

راه‌های مبارزه با نماتد ریشه گرهی

1. حتما برای یک دوره از گیاهانی که به نماتد ریشه مقاوم هستند بعد از گوجه کاشت شود.
2. حتما از ارقام بسیار مقاوم به نماتدهای ریشه گرهی استفاده کنید.
3. می‌توانید از انواع نماتدکش‌های مانند اکسامیل (Oxamyl ) استفاده کنید.
4. برای مدتی روی خاک را با کیسه پلاستیکی پوشانده و با تابش نور آفتاب و گرمای زیاد از بین می‌رود.

جمع بندی

ما در این مقاله تمام آفات و بیماری های مشهور و رایج گوجه فرنگی را به صورت کامل معرفی کرده و در نهایت روش‌های مهار و از بین بردن آن را نیز با شما مطرح کردیم. با رعایت این موارد، حتما محصولات درجه یک و سالمی را خواهید داشت. همچنین هیومیک اسید با افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید باعث کاهش بروز بیماری‌های مختلف در گوجه‌فرنگی می‌شود.

آبادیس برترین تولید کننده هیومیک اسید در ایران

شرکت دانش بنیان اکسیر دانش آبادیس یکی از تولید کنندگان کودهای آلی در کشور است. این مجموعه به‌عنوان اولین تولید کننده هیومیک اسید پرک در ایران توانسته است با فناوری نوین نیازهای کشاورزان را با کودهای آلی بر پایه هیومیک اسید مرتفع نماید. از دیگر محصولات این شرکت هیومیک اسید مایع، هیومیک اسید پودری، کلات آهن و کود آمینو اسید می‌باشد. شما می‌توانید برای مشاوره و خرید با کارشناسان شرکت تماس بگیرید.

منبع 1