امروزه فرآیند کشاورزی و باغداری با توجه به علم روز و نکات مختلف انجام می‌شود. بر خلاف کشاورزی سنتی، برای انجام کار در این شیوه، باید به‌صورت دقیق میزان عناصر خاک را بررسی کرد و در صورت وجود هرگونه کم‌وکاستی، آنها را برطرف نمود. یکی از مواردی که در رابطه با عناصر مورد نیاز باید به آن توجه کرد، وجود میزان متعادل از هر عنصر و دسترسی راحت گیاه به آنها است. به بیان دیگر، برای تجربه یک کشت موفق، باید به‌خوبی شرایط خاک را آنالیز نمود و بررسی کرد که آیا گیاه در چنین خاکی، تمامی مواد غذایی مورد نیاز خود را دریافت می‌کند یا خیر؟
در همین رابطه، در این مقاله از وب‌سایت آبادیس، قصد داریم تا یکی از عناصر بسیار مهم در رشد و بلوغ گیاهان را معرفی کرده و دلایل و علائم کمبود آن را بررسی نماییم. برای شناخت دلایل کمبود فسفر در گیاهان و راهکارهای رفع آن، تا انتها با آبادیس همراه باشید.
فهرست محتوا
- فسفر چیست؟
- تأثیرات و نقش فسفر در گیاهان
- نحوه تشخیص کمبود فسفر در گیاهان
- نشانه‌های کمبود فسفر در گیاهان
- راهکارهای رفع کمبود فسفر در گیاهان
- آبادیس، تولیدکننده برتر هیومیک اسید و کلات آهن
فسفر چیست؟
فسفر که با حرف انگلیسی P شناخته می‌شود، یکی از سه ماده بزرگ مغذی و مورد نیاز گیاهان، در کنار نیتروژن و پتاسیم است. وجود فسفر به‌عنوان مهم‌ترین عنصر غذایی بعد از نیتروژن، برای گیاهان مختلف لازم و ضروری است و در صورت کمبود آن، گیاه علائم مختلفی از خود نشان می‌دهد که در صورت عدم توجه به این علائم، گیاه نمی‌تواند رشد خوبی را تجربه کند و در نتیجه از بین می‌رود.
تأثیرات و نقش فسفر در گیاهان
به طور کلی، با بررسی تأثیر و نقش فسفر در گیاهان، می‌توان به‌خوبی دریافت که چرا این عنصر جزء پراهمیت‌ترین عناصر موجود به حساب می‌آید و کمبود آن، خطری جدی برای رشد گیاه محسوب می‌شود. موارد تأثیر و نقش فسفر در گیاهان عبارت‌اند از:
- ساختار نوکلئیک‌ها: اسید نوکلئیک‌ها، در واقع شامل تمامی اطلاعات مورد نیاز برای رشد موجودات زنده است. فسفر، نقش بسیار مهمی در ساختار اسید نوکلئیک‌ها (مانند DNA و RNA) ایفا می‌کند.
- انرژی: در گیاهان مختلف، مولکول‌هایی چون ATP، وظیفه انتقال و حمل انرژی را بر عهده دارند. فسفر با عملکرد به‌عنوان انرژی در مولکول‌های حامل، بر روی متابولیسم‌ها و پردازش تغذیه برای رشد تأثیرگذار است.
- فتوسنتز: همگی ما می‌دانیم که فرآیند فتوسنتز، مهم‌ترین واکنش شیمیایی در گیاهان است. فسفر، در این واکنش شیمیایی و فرآیند، نقش بسیار مهمی داشته و از اهمیت بالایی برخوردار است.
- ریشه‌دهی و گلدهی: گیاهان مختلف، برای رشد ریشه و همچنین گلدهی نیاز بسیار زیادی به فسفر دارند.
از دیگر موارد تأثیر فسفر، همچنین می‌توان به پرورش و رشد گیاهان، تولید اندام‌های زایشی، افزایش کیفیت محصولات، مقاومت گیاه نسبت به بیماری‌‌ها و تنش‌ها، سنتز غشاهای سلولی و تولید بذر و میوه نیز اشاره نمود. این موارد، به‌خوبی نشان می‌دهند که این عنصر شگفت‌انگیز، تا چه میزانی لازم و ضروری است؟
نحوه تشخیص کمبود فسفر در گیاهان
حال که به‌خوبی از اهمیت فسفر برای گیاهان مطلع شدیم، زمان آن رسیده تا به نحوه تشخیص کمبود فسفر در گیاهان اشاره کنیم. به طور کلی، تشخیص کمبود این عنصر پراهمیت، نسبت به عناصر دیگری چون پتاسیم و نیتروژن، دشوارتر است. اما باتوجه‌به برگ‌ها (مخصوصاً برگهای پیرتر) و همچنین ساقه گیاهان، می‌توان متوجه این مشکل شد. از آن جایی که فسفر، تحرک بسیار زیادی در اندام مختلف گیاهان دارد، در زمانی که گیاه با کمبود آن مواجه می‌شود، این عنصر به سمت بافت‌های جوان‌تر حرکت کرده و بافت‌های پیرتر را ترک می‌کند. در نتیجه این موضوع، بافت‌های پیر گیاه، علائمی از کمبود فسفر را از خود نشان می‌دهند. معمولاً علامت اصلی کمبود فسفر، به شکل تغییر رنگ برگ‌ها و ساقه گیاه است. برگهای پیرتر به علت خروج فسفر از آنها، به‌خوبی می‌توانند نمایانگر این موضوع باشند. در صورتی که برگ، رنگی مایل به آبی تیره پیدا کند یا ساقه‌ها به رنگ بنفش در بیایند، به احتمال زیاد با کمبود عنصر فسفر در گیاه مواجه خواهیم بود. به طور کلی باید توجه داشت که کمبود عنصر، بر رویش رشد دانه‌ها و تکمیل رشد محصولات در مراحل انتهایی رشد تأثیرگذار است. پس در صورت مواجهه با آن، باید در اسرع وقت نسبت به پیداکردن راهکار مناسب اقدام نمود.
بیشتر بخوانید: کمبود آهن در گیاهان
نشانه‌های کمبود فسفر در گیاهان
به طور خلاصه نشانه‌های کمبود فسفر در گیاهان عبارت‌اند از:
- کاهش شدید رشد (مخصوصاً در قست ریشه)
- ضعف گیاه
- کاهش تشکیل بذر و میوه
- کاهش گلدهی و جوانه‌زنی
- ریزش سریع و بسیار برگهای کهنه (پیرتر)
- تغییر رنگ برگ‌ها به ارغوانی (در برخی از گیاهان)
- کوتولگی گیاهان
- تغییر رنگ ساقه گیاه
همچنین این نشانه‌ها، به تفکیک گیاهان مختلف در جدول زیر آورده شدهاند:
| گیاه | علائم و نشانه‌های کمبود فسفر |
| ذرت و دانه‌ریزها | کاهش رشد، ارغوانی و قهوه‌ای شدن برگ‌ها |
| پنبه | تغییر رنگ برگ‌ها به سبز تیره، کاهش اندازه برگ‌ها، کوتولگی بوته پنبه، تأخیر بلوغ و باردهی گیاه |
| بقولات | کاهش سرعت رشد، تغییر رنگ برگ‌ها به سبز تیره یا سبز-آبی، تغییر رنگ ساقه به فرمز |
| سیب‌زمینی | کاهش رشد بوته، بروز لکه‌های قهوه‌ای در بافت گوشتی غده‌ها |
| درختان میوه و هسته‌دارها | بیشتر در اواخر تابستان و به‌صورت کاهش رشد ریشه، کاهش سرعت رشد گیاه |
| میوه‌ریزها و انگور | تغییر رنگ برگ‌ها به سبز تیره یا ارغوانی، کاهش و پیچ‌خوردگی برگ‌ها |
| مرکبات | خشن و بدشکل‌شدن برگ‌ها، ضخیم‌شدن پوست میوه، جهش بهاره ضعیف در رشد توسط درخت، برنزه‌شدن برگهای درخت در پاییز، خشکیدگی سرشاخه |
| گیاهان قندی | تأخیر در جوانه‌زنی، توقف و کاهش سرعت رشد نهال‌ها، تغییر رنگ برگ‌ها به سبز تیره، قرمز یا برنزه |
برای تشخیص کمبود فسفر در گیاهان می‌توان به موراد زیر اشاره نمود. این موارد نشان‌دهنده این موضوع هستند:
- کاهش رشد و ضعف گیاه
- کاهش تشکیل بذر، میوه، گلدهی و جوانه‌زنی
- ریزش سریع و بسیار برگهای کهنه
- تغییر رنگ برگ‌ها به ارغوانی
- و…
راهکارهای رفع کمبود فسفر در گیاهان
همان‌طور که گفتیم، مواجه‌شدن گیاه با کمبود فسفر، عوارض بسیاری به همراه دارد و این عنصر، یک عنصر بسیار پراهمیت و ضروری برای گیاهان است. حال در صورت برخورد با این مشکل چه اقداماتی باید انجام داد؟
برای رفع مشکل کمبود عنصر فسفر در گیاهان، می‌توان اقدامات مختلفی را صورت داد. این اقدامات عبارت‌اند از:
- تنظیم PH خاک: بهترین میزان پی اچ برای خاک، ۷/۵ تا ۶ است. برای رفع چالش کمبود عنصر، در وهله اول تلاش کنید تا با استفاده از روش‌های مختلفی مانند استفاده از هیومیک اسید ، PH خاک را تنظیم کنید.
- تنظیم دما: دمای پایین، یکی از عوامل اصلی کاهش جذب عنصر توسط ریشه است. حتماً باید توجه داشت که دمای محل اطراف ریشه، نباید از ۱۵ درجه سانتی‌گراد، کمتر باشد.
- تنظیم رطوبت خاک: رطوبت خاک، مانند دما یکی از عوامل مهم در جذب عنصر فسفر است. با رعایت و متعادل‌کردن رطوبت خاک، می‌توان جذب فسفر را افزایش داد.
- استفاده از کودهای فسفر: برای رفع کمبود فسفر در گیاهان، می‌توان از کود فسفر موجود در بازار استفاده نمود. اما در رابطه با استفاده از این کودها باید به یک نکته مهم توجه داشت. کوددهی بیش از اندازه با کود فسفر، موجب سوختگی و مسمویت گیاه خواهد شد. برای جلوگیری از این اتقاق، باید به میزان و نحوه کوددهی توجه کرد.
- استفاده از کودهای مکمل در کنار فسفر: کودهایی مانند هیومیک اسید، موجب افزایش تأثیرگذاری کودهای فسفر و در نتیجه جذب سریع‌تر و راحت‌تر این عنصر می‌شوند. در نتیجه با استفاده از هیومیک اسید، می‌توان علاوه بر رفع مشکل کمبود فسفر، از مزایای متعدد این کود نیز بهره‌مند شد.
بیشتر بخوانید: پرورش گیاهان آپارتمانی: راهنمای انتخاب خاک و تسلط بر آبیاری
راه‌های رفع مشکل کمبود عنصر فسفر عبارت‌اند از:
- تنظیم PH خاک
- تنظیم دما
- استفاده از کودهای فسفر
- و…
جمع‌بندی
در این مقاله، تلاش کردیم تا دلایل، نشانه‌ها و راهکارهای رفع کمبود فسفر در گیاهان را بررسی و تشریح کنیم. همان‌طور که اشاره نمودیم، فسفر یکی از سه عنصر پراهمیت برای گیاهان است که کمبود آن می‌تواند تأثیرات مخربی بر روی رشد و باردهی گیاه داشته باشد. در نتیجه برای جلوگیری از این موضوع، راه‌های مختلفی وجود دارد که در مقاله به طور کامل ذکر شدند. برای تهیه و سفارش انواع کود مانند هیومیک اسید مایع ، پرک و پودری یا کود کلات آهن به وب سایت ما مراجعه کنید.
آبادیس، تولیدکننده برتر هیومیک اسید و کلات آهن
شرکت اکسیر دانش آبادیس، یکی از برترین و معتبرترین شرکت‌های ایرانی تولیدکننده هیومیک اسید و کلات آهن در ایران است. در آبادیس، تمامی محصولات با استفاده از دانش متخصصان و بهره‌گیری از به‌روزترین تکنولوژی‌‌ها و داده‌های روز تولید می‌شوند. هیومیک اسید آبادیس، در سه فرم پرک، پودری و مایع، می‌تواند یکی از بهترین کودهای موجود برای استفاده به طور هم‌زمان با کودهای فسفر باشد. مخاطبین محترم برای اطلاع از قیمت و خرید هیومیک اسید و دیگر محصولات شرکت آبادیس، می‌توانند همین حالا به وب‌سایت این شرکت مراجعه کنند.
