وقتی گیاهانی مثل گوجهفرنگی، خیار، فلفل و کدو را در خاکی سرشار از مواد آلی و سالم پرورش میدهید، نهتنها میزان محصول بیشتر میشود، بلکه طعم میوه بهتر خواهد بود، ماندگاری آن طولانیتر میشود و ارزش غذایی بالاتری هم خواهد داشت. کود هیومیک اسید برای سبزیجات بهدلیل ساختار آروماتیک پیچیده و وجود گروههای کربوکسیل و فنولی فعال، میتواند ظرفیت تبادل کاتیونی خاک را بالا ببرد با یونهای معدنی ترکیب شود و محیط اطراف ریشه را بهنوعی «اسفنج مغذی» تبدیل کند. مطالعات دانشگاهی و مزرعهای روی هیومیک اسید برای سبزیجات نشان دادهاند که استفاده از هیومیک اسید منجر به افزایش چشمگیر عملکرد محصول، یکنواختی میوهها و مقاومت گیاه در برابر تنشهایی مانند شوری، کمآبی و گرما میشود. در ادامه با نگرشی مبتنی بر نتایج مقالات معتبر، زمان و میزان مصرف، روش استفاده و نتایج واقعی اسید هیومیک برای صیفی جات و زمان مصرف هیومیک اسید برای سبزیجات را بررسی میکنیم تا متوجه شوید چرا این ماده آلی دقیقاً همان چیزی است که خاک بستر سبزیکاری شما به آن نیاز دارد. با ما همراه باشید.
تأثیر کود هیومیک اسید بر صیفیجات
مطالعات علمی نشان دادهاند که استفاده از هیومیک اسید برای سبزیجات در آبیاری، باعث بهبود رشد و افزایش عملکرد محصولات میشود. بهعنوانمثال در یک مطالعه روی زمان مصرف هیومیک اسید برای گوجه فرنگی مشخص شد که با دو نوبت تزریق خاکی هیومیک اسید به میزان ۱۴/۴ کیلوگرم در هر هکتار، ارتفاع بوته گوجهفرنگی، تعداد خوشههای گل و در نهایت عملکرد کل محصول در دو فصل پیاپی بهترتیب بین ۱۸ تا ۲۴ درصد افزایش یافت؛ درحالیکه میزان ویتامین C و درجه Brix میوه (شاخصی برای سنجش قند یا شیرینی میوهها) بدون تغییر باقی ماند.
در آزمایشی دیگر که آبیاری قطرهای همراه با محلول ۱۵۰ تا ۲۲۵ میلیگرم بر لیتر هیومیک اسید انجام شد، تولید میوه تقریباً به همان سطح بوتههایی رسید که با آب شیرین آبیاری شده بودند. ضمن اینکه میزان شوری خاک و شاخص نسبت سدیم جابهجاشده (ESP) نسبت به گروه کنترل بین ۶ تا ۱۵ درصد کاهش نشان داد.
نکته: ESP به شما میگوید چه سهمی از «یونهای مثبت گیرکرده در خاک» را سدیم تشکیل میدهد و هرچه این عدد بالاتر باشد، خاک مستعد مشکلات ناشی از شوری و کاهش نفوذپذیری میشود.
در آزمایشی دیگر در یک گلخانه صنعتی در استان سینکیانگ چین بر روی تأثیر کود هیومیک اسید برای سبزیجات، زمانی که در ابتدای دوره کشت، ۴۵۰ کیلوگرم هیومیک اسید پودری به بستر اضافه شد، عملکرد گوجهفرنگی نسبت به حالتی که فقط به کود شیمیایی اکتفا شده بود، بین ۱۹ تا ۲۱ درصد افزایش یافت و در کنارش انتشار گاز N₂O نیز حدود ۱۰ درصد کاهش پیدا کرد.
همچنین بررسی مرور مطالعات بر روی تأثیر کود هیومیک اسید برای خیار نشان میدهد اگر به هر لیتر بسترِ خیار گلخانهای، ۳ گرم هیومیک اسید اضافه شود، ارتفاع بوته و تعداد برگها در دو فصل رشد بهترتیب حدود ۱۲ و ۲۰ درصد بیشتر از گروه کنترل خواهند بود؛ بنابراین تأثیرات مثبت هیومیک اسید برای صیفی جات، بهخصوص برای خیار و گوجه فرنگی، بهصورت مکرر در مطالعات علمی ثابت شده است.
مزایا و فواید هیومیک اسید برای صیفیجات
طبق نتایج مطالعاتی که گفتیم، کود هیومیک اسید برای سبزیجات و صیفیجات مزایای قطعی زیر را بههمراه میآورد:
کلاتکنندگی عناصر کممصرف
هیومیک اسید بهمحض رسیدن به منطقه ریشه گیاه، عناصر ریزمغذی مثل آهن، روی و منگنز را بهصورت کلات (ساختاری که جذب برای گیاه آسان باشد) در اختیار ریشه قرار میدهد.
افزایش نگهداشت آب در خاکهای شنی
در خاکهای سبک و شنی، اضافهشدن هیومیک اسید برای سبزیجات به خاک میتواند ظرفیت نگهداشت آب را تا حدود ۳۰ درصد افزایش بدهد؛ درنتیجه گیاه دیرتر دچار کمآبی شود.
بهبود تهویه خاکهای سنگین
در خاکهای رسی یا سنگین، هیومیک اسید برای صیفی جات با تجزیه خاکدانهها به ایجاد فضاهای بیشتری برای عبور هوا کمک و از فشردگی بیشازحد خاک جلوگیری میکند.
افزایش کارایی مصرف نیتروژن (NUE)
در آزمایشی که روی گوجهفرنگی انجام شد، استفاده از ۴۵۰ کیلوگرم هیومیک اسید پودری باعث افزایش حدود ۱۷ درصدی بهرهوری نیتروژن شد که یعنی گیاه بهازای هر مقدار نیتروژن مصرفی، محصول بیشتری تولید کرد. بهطور سادهتر، هیومیک اسید برای صیفی جات باعث بهبود بهرهوری کودهای شیمیایی هم میشود.
رشد بهتر ریشه
گزارشها نشان میدهند که حجم ریشه گیاهانی که با هیومیک اسید تیمار شدهاند، بین ۱۵ تا ۲۵ درصد بیشتر است. ریشههای قویتر یعنی جذب سریعتر پتاسیم و کلسیم در زمان میوهدهی.
زمان مناسب مصرف هیومیک اسید برای صیفیجات
براساس تقویم پیشنهادی شرکت Humic Factory برای محصولات ردیفی، بهترین زمانهای کاربرد هیومیک اسید بهشرح زیر است:
- ۷–۱۰ روز پیشاز کاشت نشا:
- هدف: افزایش ماده آلی خاک و تحریک فعالیت میکروارگانیسمهای مفید؛
- نحوه اجرا: مخلوط خاک و هیومیک اسید پیشاز انتقال نشا.
2. حدود سه هفته پساز انتقال نشا:
- هدف: تحریک رشد ریشههای جانبی؛
- نحوه اجرا: تزریق خاکی یا قطرهای در سیستم آبیاری.
3. دوره گلدهی تا شروع تشکیل میوه:
- هدف: کاهش اثرات منفی شوری و تنش گرمایی بر گیاه؛
- نحوه اجرا: تزریقهای تکراری هر ۱۵–۲۰ روز.
4. پساز برداشت محصول اصلی:
- هدف: بازیابی کربن آلی خاک و آمادهسازی بستر برای فصل بعد؛
- نحوه اجرا: یک نوبت افزودن خاکی هیومیک اسید.
نحوه و مقدار مصرف هیومیک اسید برای سبزیجات
نحوه مصرف هیومیک اسید برای سبزیجات در فرم پرک (مثل ۷۰٪ هیومیک اسید خالص آبادیس) به روش زیر است:
- ۳ تا ۴ کیلوگرم در هر هکتار، پیشاز کاشت؛
- ۲ کیلوگرم در هر هکتار همراه با آب آبیاری در هر نوبت تکرار.
برای استفاده از محلول ۱۲ درصد هیومیک اسید برای سبزیجات هم، روش زیر محبوب است:
- ۱ تا ۲ لیتر در هکتار از طریق تانک کود در سیستم قطرهای؛
- فاصله بین نوبتها: هر ۱۵–۲۰ روز.
در صورت شدت تنش بالاست، میتوان دوز محلول را تا 2.5 لیتر در هکتار افزایش داد (حداکثر سه نوبت در فصل)
جدول زیر، نحوه مصرف هیومیک اسید برای صیفیجات را در یک نگاه خلاصه میکند:
|
روش کاربری |
زمان اجرا | دوز ماده خشک یا مایع | نکته فنی |
|
اختلاط با خاک بستر |
۷–۱۰ روز پیشاز کاشت | ۳ تا ۴ کیلوگرم پرک در هر هکتار |
بهتر است همراه با کود حیوانی کاملاً پوسیده مخلوط شود تا تجزیه سریعتر صورت بگیرد. |
|
تزریق در آبیاری قطرهای (مرحله رشد رویشی) |
۲۰–۲۵ روز پساز نشاکاری | یک لیتر محلول ۱۲ درصد در هر هکتار | فشار خط آبیاری طوری باشد که از رسوب گرفتن جلوگیری شود. |
| تزریق در آبیاری (دوره گلدهی و میوهدهی) | هر ۱۵–۲۰ روز | یک تا دو لیتر محلول ۱۲ درصد در هر هکتار |
قابل مخلوطشدن با کود محلول NPK است؛ دقت کنید pH محلول نهایی بین ۶ تا ۷ حفظ شود. |
| تیمار پساز برداشت محصول | بلافاصله پساز آخرین برداشت | ۲ کیلوگرم پرک در هر هکتار |
به بازیابی کربن آلی خاک و فعالسازی میکروبهای تجزیهکننده بقایا کمک میکند. |
نتایج عملی مصرف هیومیک اسید برای صیفیجات
همانطور که پیشتر درباره تأثیر کود هیومیک اسید برای سبزیجات گفتیم، تزریق محلول ۱۵۰ میلیگرم بر لیتر هیومیک اسید از طریق سیستم قطرهای باعث شد وزن میوههای بازارپسند حدود ۲۶ درصد و مقدار ویتامین C آنها ۱۲ درصد نسبت به گروه کنترل افزایش بیاید. برای خیار هم، افزودن ۳ کیلوگرم هیومیک اسید پودری در هر هکتار، تعداد برگها را ۲۰ درصد و طول بوته را ۱۲ درصد افزایش داد؛ چیزی که مستقیماً به افزایش سطح فتوسنتز و رشد بهتر گیاه مربوط میشود.
سخن پایانی
کود هیومیک اسید برای سبزیجات با بهبود ساختار خاک، افزایش دسترسی به عناصر غذایی، تقویت ریشه و کاهش اثر تنشهای زیستی و غیرزیستی، ابزار مؤثری برای تولید محصولات با کیفیت و عملکرد بالا محسوب میشود. تحقیقات مستقل روی اثرات هیومیک اسید برای صیفی جات و سبزیجات نشان دادهاند که حتی در شرایط دشوار مانند شوری یا گرمای زیاد، استفاده از ۱–۲ لیتر محلول هیومیک اسید در هر نوبت آبیاری میتواند تا ۳۰ درصد از کاهش عملکرد را جبران کند. هیومیک اسید گرچه جایگزین کودهای شیمیایی نیست؛ اما با ارتقای کارایی جذب و مصرف سایر کودها در نهایت منجر بهصرفهجویی اقتصادی خواهد شد.
بیشتر بخوانید: تاثیر هیومیک اسید بر تنش ها
آبادیس؛ تنها تولیدکننده هیومیک اسید پرک در ایران
شرکت اکسیر دانش آبادیس با اتکا به فناوری آلمانی و طی ۱۱ مرحله خالصسازی، خرید هیومیک اسید را در سه فرم پرک، مایع و پودری برای مشتریان خود ممکن کرده است. پرک هیومیک آبادیس (۱۰۰ درصد محلول) علاوهبر داشتن بالاترین آنالیز ثبتشده در مؤسسه تحقیقات آب و خاک ایران، بهدلیل ویژگیهای فیزیکی خاص خود، امکان تقلب یا دستکاری را به حداقل میرساند و برای توزیعکنندگان اعتماد کامل ایجاد میکند. همچنین پشتیبانی فنی تیم آبادیس در تنظیم نسخه مصرف متناسب با اقلیم هر استان و قیمت رقابتی، مزیتهای اضافهای را برای خریداران فراهم آورده است.
سؤالات متداول
- آیا میتوان هیومیک اسید را همزمان با سموم قارچکش در تانک مخلوط کرد؟
بله. مشروط بر اینکه pH محلول نهایی بین ۶ تا ۷ باقی بماند و سم مورد استفاده حاوی مس یا ترکیبات قلیایی خیلی قوی نباشد. در این شرایط، عملکرد کلاتاسیون هیومیک اسید مختل نمیشود.
- ماندگاری هیومیک اسید پرک آبادیس پساز حلکردن در آب چقدر است؟
بهدلیل خلوص بالا و حذف فلزات سنگین، محلول آمادهشده حداقل تا ۴۸ ساعت بدون رسوب پایدار میماند؛ اما توصیه میشود که محلول تازهتهیهشده در همان روز مصرف شود تا حداکثر کارایی حفظ شود.
- آیا استفاده از هیومیک اسید در سیستمهای هیدروپونیک سبزیجات توصیه میشود؟
بله. در کشتهایی مانند NFT یا DWC میتوان از محلول ۲۰۰ قسمت در میلیون (ppm) هیومیک اسید استفاده کرد. این کار به تثبیت pH محلول غذایی کمک میکند و ریشهزایی اولیه را سرعت میبخشد؛ اما نباید غلظت را بالاتر از این مقدار برد تا از کاهش اکسیژن محلول جلوگیری شود.