شخم زدن بین ردیف ها، یکی از بهترین روش شخم زدن اصلی برای آمادهسازی خاک زمین کشاورزی پیش از اقدام برای کاشت است. خاک مزرعه پس از هر بار برداشت، سفت شده و بهشکل کلوخه درمیآید. این در حالی است که خاک زمین باید با کوچکترین فشاری، بهراحتی پودر شود تا بذرها کاملا در بستر آن قرار گیرند و زمینه برای رشدشان فراهم شود. بهترین روش برای از بین بردن کلوخهها، شخم زدن است که انواع مختلفی دارد. ممکن است سوالاتی برای شما در زمینه مزایا و معایب شخم زدن و روشهای انجام آن وجود داشته باشد؛ سوالاتی مثل اینکه تکنیکهای شخمزنی چگونه باید اجرا شود؟ چه زمانی باید انجام شود؟ چه مزایا و معایبی دارد؟ انواع روش های شخم زدن زمین کدام است یا اینکه شخمزدن چگونه میتواند بر ساختار خاک و نحوه رویش گیاهان تأثیر بگذارد؟ همچنین یکی از دلایل رشد گیاهان کود خاک است که برای اطلاع از انواع آن مانند کود هیومیک اسید مایع و کود هیومیک اسید پرک و… به صفحه محصولات ما در وبسایت مراجعه کنید. در این مقاله با جزئیات بهترین روش شخم زدن زمین، هدف و روشهای جایگزین آن آشنا می شویم.
شخم زدن زمین چیست؟
شخم زدن یکی از مهمترین عملیات زراعی است که به بهبود ساختار خاک و افزایش بهرهوری محصولات کشاورزی کمک میکند. این فرآیند باعث خرد شدن کلوخههای خاک، بهبود تهویه و افزایش نفوذپذیری آب در بستر کشت میشود. همچنین، شخم زدن باعث مخلوط شدن بقایای گیاهی و کودهای آلی با خاک شده و محیط مناسبی برای رشد و توسعه ریشههای گیاه فراهم میکند. با نرم شدن خاک، بذرها بهتر در بستر کاشت مستقر شده و جوانهزنی بهطور یکنواختتری صورت میگیرد.
در پایان هر دوره کاشت، انجام شخمزنی ضروری است، زیرا این کار به تجدید حیات خاک و افزایش حاصلخیزی آن کمک میکند. خاکهای سفت و متراکم مانع از جذب مواد مغذی و رشد مطلوب ریشه میشوند، اما شخم زدن، این مشکل را برطرف میکند. علاوه بر این، استفاده از کودهای غنی از مواد مغذی مانند کلات آهن پس از شخمزنی، ظرفیت نگهداری آب و مواد غذایی را در خاک افزایش داده و از شستشوی عناصر ضروری جلوگیری میکند، که در نتیجه، موجب بهبود تغذیه گیاه و افزایش عملکرد محصول میشود. جهت استعلام قیمت کود کلات آهن و سفارش این محصول با کارشناسان مجموعه آبادیس تماس حاصل فرمائید.
همچنین با استفاده از هیومات پتاسیم میتوان به کیفیت و عملکرد خاک نیز کمک کرد.
انواع روش های شخم زدن از نظر عمق
شخمزدن بسته به میزان عمقی از خاک که درگیر میشود، انواع مختلفی دارد. انواع روش های شخم زدن زمین موضوعی است که در این بخش از مطلب، بررسی میشود.
1. شخم سطحی
در روش شخمزدن سطحی، کمتر از نیمی از عمق خاک درگیر میشود. در واقع بیل شخمزنی، تنها تا یکسوم تا نصف عمق خاک را زیرورو میکند. شخم سطحی روشی مکمل برای شخم عمیق یا متوسط است که برای مقاصد مختلفی انجام میشود. از جمله این اهداف میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- بهبود فرآیند بذرپاشی
- اختلاط خاک با کود
- از بین بردن علفهای هرز
2. شخم متوسط
شخم متوسط برای زیرورو کردن عمق بیشتری از خاک (از نصف تا دو سوم)، استفاده میشود. بنابراین همچون روش شخم سطحی، در این روش نیز عمق دندانههای بیل از ضخامت خاک زراعی کمتر است. اگر قصد کاشت بذر غلات و یا اختلاط کود با خاک زمین را دارید، باید از روش شخم زدن بین ردیف ها با دندانههای متوسط استفاده کنید. این نوع شخم در بهار قابل انجام است. اگر قصد استفاده از کود هیومیک اسید پرک را دارید، میتوانید با استفاده از روش شخم متوسط، آن را زیر خاک چال کنید تا تغذیه ریشه گیاه، از این طریق انجام شود.
3. شخم عمیق
در روش، از سطحیترین تا عمیقترین نقطه خاک زیرورو میشود. در واقع در روش شخم عمیق، عمق دندانههای بیل شخمزنی، با ضخامت خاک زراعی زمین برابر است. برای کاشت گیاهانی که ریشههای عمیقی دارند، باید از روش شخمزدن عمیق نیز استفاده شود. گیاهانی مثل یونجه، گندم، جو، پنبه و چغندرقند که عمق ریشهشان نزدیک به سی سانت است. زمان انجام شخم عمیق، اغلب در فصل پاییز است. در هنگام شخمزنی عمیق در فصل پاییز، میتوانید از محصول هیومین یا بهساز خاک آبادیس استفاده نمایید تا ساختار خاک شما بهلحاظ مواد ریزمغذی، غنی شود. برای اثرگذاری بیشتر، کود با خاک مخلوط میشود.
4. شخم خیلی عمیق
در این روش از شخمزنی، خاک تا عمق زیادی زیرورو میگردد. در این روش، عمق دندانههای بیل باید بیش از ضخامت خاک زراعی باشد تا بتواند خاک را به طور کامل، جابجا کند. شخم خیلی عمیق 6 ماه قبل از شروع کشت بهاره و اغلب در فصل پاییز انجام میشود تا در طول زمستان آب کافی از بارش باران و برف در بطن زمین ذخیره شود. با ذخیرهسازی آب در خاک، زمین نشست کرده و در بهار آماده کشت میگردد.
عموما برای ذخیره کردن رطوبت خاک برای گیاهانی که ریشه بلندی دارند و برای از بین بردن علفهای هرز از این نوع شخم استفاده میشود.
انواع روش های شخم زدن شامل شخم زدن سطحی، متوسط, عمیق و خیلی عمیق است.
وسیله شخم زدن زمین
برای شخم زدن زمین از ابزارها و ماشینآلاتی مانند بیل، دیسک و تراکتور استفاده میشود که هرکدام بسته به نوع خاک، شرایط اقلیمی و نوع زراعت، کاربرد خاصی دارند. این وسایل با بههمزدن، خردکردن و نرمکردن خاک، بستر مناسبی را برای رشد بهینه ریشه گیاهان فراهم میکنند.
شخم زدن با بیل
شخم زدن زمین با بیل یکی از روشهای سنتی و مؤثر در آمادهسازی زمین است که معمولاً در زمینهای کوچک، باغها و مزارع با دسترسی محدود به ماشینآلات کشاورزی انجام میشود. این روش به کشاورز امکان میدهد که کنترل دقیقی بر عمق و میزان شخم داشته باشد و خاک را بهصورت یکنواخت زیرورو کند. شخمزنی با بیل باعث بهبود تهویه خاک، افزایش نفوذپذیری آب و ایجاد بستر مناسب برای رشد ریشه گیاهان میشود. همچنین، این روش برای از بین بردن علفهای هرز و مخلوط کردن مواد آلی و کودهای طبیعی با خاک، کاربرد ویژهای دارد.
شخم زدن با دیسک
شخم زدن زمین با دیسک یکی از روشهای مرسوم در آمادهسازی خاک برای کشت است که بهویژه در زمینهای با بافت متوسط تا سبک کاربرد دارد. دیسکها با تیغههای مدور خود کلوخههای خاک را خرد کرده، بقایای گیاهی را با خاک ترکیب نموده و بستر یکنواختی برای بذرپاشی ایجاد میکنند. این روش علاوه بر افزایش تهویه و نفوذپذیری خاک، به بهبود زهکشی و کاهش تبخیر سطحی نیز کمک میکند. استفاده از دیسک بهویژه پس از شخم اولیه با گاوآهن، ساختار خاک را بهبود داده و موجب افزایش کارایی کودهای آلی و معدنی در دسترس گیاهان میشود.
شخم زدن با تراکتور
شخم زدن زمین با تراکتور با استفاده از ادواتی مانند گاوآهن برگرداندار، دیسک و چیزل انجام میگیرد. این روش با کاهش فشردگی خاک، افزایش تهویه، بهبود نفوذپذیری آب و اختلاط یکنواخت بقایای گیاهی با خاک، شرایط مناسبی را برای رشد ریشه گیاهان فراهم میکند. استفاده از تراکتور در عملیات شخمزنی، سرعت و دقت را افزایش داده و به کشاورزان این امکان را میدهد که در مدتزمان کوتاهتری سطح وسیعتری از زمین را آماده کشت نمایند.
بیشتر بخوانید: ماسه بادی در کشاورزی
زمان مناسب برای شخمزدن
اگر قصد شخمزدن زمین خود را دارید، باید آن را در زمان مناسب انجام دهید. انجام این کار در دورههای مختلفی از سال امکانپذیر است؛ اما بهترین روش شخم زدن زمین و بهترین زمان شخم زنی ، پس از برداشت محصول است. با شخمزدن در فصل پاییز و بهار، زمینه برای جذب کودهای آلی توسط خاک فراهم میشود. در واقع بارش باران در فصل بهار و پاییز، به جذب بهتر کود و کاهش حرارت داخلی خاک کمک میکند. برای آشنایی با انواع کود و خرید هیومیک اسید نیز میتوانید به صفحه محصولات ما مراجعه فرمایید. دقت کنید که این کار باید پیش از بارش اولین باران انجام شود؛ زیرا بارش باران سبب سخت شدن خاک و دشوارشدن عملیات شخمزنی میشود. شخمزدن زمین در فصل تابستان، روشی برای نرمکردن خاکی است که در اثر بارش باران سخت شده و دارای کلوخههایی است.
مزایای شخم زدن چیست؟
انجام این کار، مزایای مختلفی دارد؛ شخمزدن بهعنوان یک تکنیک بسیار مهم برای آمادهسازی بستر خاک برای بذرپاشی و کشت دوباره درنظر گرفته میشود. در این بخش، مهمترین مزایای انجام این کار را بررسی خواهیم کرد.
1. ساختار خاک بازسازی میشود؛
مخلوط کردن کلوخهها، چرخاندن و خردکردن آنها، خاک مزرعه را از حالت فشردگی و سختی خارج میکند و به تولد و رشد گیاه جدید در آینده کمک مینماید. در واقع گیاه میتواند فضای مناسبی برای گسترش ریشههای خود بیابد.
2. تخلخل خاک افزایش مییابد.
با شخمزدن زمین ، خاک بازسازی می شود؛ در نتیجه، تخلخل آن افزایش مییابد، که برای عبور آب، اکسیژن، کود و سایر مواد آلی ضروری است.
3. کنترل شدید رشد علفهای هرز وجود دارد؛
شخمزدن خاک، همچنین به معنای از بین بردن علفهای هرز و کاهش فعالیت انگلهای حیوانی است که از رشد محصول جلوگیری کرده یا آن را دشوارتر میکند.
معایب شخمزدن چیست؟
اگرچه شخمزدن مزایای پیدا و پنهان بسیار دارد، اما این تکنیک در واقع معایبی نیز دارد که در جهت مخالف با پایداری زیست محیطی حرکت می کند. در زیر برخی از معایب ناشی از شخمزدن زمین را با هم بررسی میکنیم:
1. سبب آسیبدیدن میکروفلورها در خاک میشود؛
زمین توسط میکروارگانیسمهایی پر شده است که هر یک با توجه به سطح زندگی خود نیازهای مشخصی دارند؛ در سطح خاک، میکروارگانیسمهای هوازی بیشتری وجود دارند که برای زنده ماندن به مقدار زیادی اکسیژن نیاز دارند. با رفتن به عمق، باکتریها و قارچ های بیهوازی را مییابیم که در صورت تماس با هوا آسیب میبینند. پس واضح است که شخمزدن خاک به معنای تأثیر بر تعادل میکرو فلورهاست. با گذشت زمان، این امر خسارات زیادی را به دنبال دارد و در نتیجه مزرعه نشاط و حاصلخیزی خود را از دست میدهد.
2. سبب ایجاد لایهای سخت روی خاک میشود؛
از جمله معایب شخمزدن خاک، میتوان به ایجاد لایهای سخت اشاره کرد. فشاری که از سوی وزن زیاد بیل شخمزنی بر سطح خاک وارد میشود، سبب بهوجود آمدن کلوخهها و لایهای سخت روی آن میشود. این لایه سخت بهتدریج عمق بیشتری پیدا کرده و اجازه عبور جریان هوا و آب را به درون خاک نمیدهد. این موضوع سبب سختشدن شرایط رشد ریشه برای گیاه شده و حجم زیادی از محصول مزرعه را از بین میبرد. تداوم این وضعیت سبب از بینرفتن حاصلخیزی خاک میشود.
جمعبندی
شخمزدن با وجود معایبی که دارد، یکی از پرکاربردترین تکنیکهای خاکورزی است. با این حال، شخم زدن دو وجه دارد: در یک طرف ما کنترل بهتر روی رشد علفهای هرز و بازسازی کامل ساختار خاک را داریم که آن را برای کشت بعدی آماده میکند. از سوی دیگر، استفاده از تراکتورهایی با گشتاور بالاتر از حد معمول، منجر به افزایش هزینه سوخت و همچنین ایجاد عدم تعادل در تنوع زیستی زمین و باعث فرسایش خاک میشود.
خرید بهترین نوع کود هیومیک اسید از آبادیس
یکی از دلایل شخم زدن بین ردیف ها به روشهای مختلف، مخلوط کردن کود هیومیک اسید با خاک مزرعه کشاورزی است. هیومیک اسید جزو بهترین کودهایی است که زمینه را برای رشد عمیق ریشه گیاهانی همچون غلات، پنبه و چغندرقند فراهم مینماید. اگر قصد خرید بهترین نوع از این کود را دارید، میتوانید سفارش خود را بهصورت اینترنتی در وبسایت آبادیس ثبت نمایید. کود هیومیک اسید به سه فرم پودری، مایع و پرک در این وبسایت موجود بوده و اولین تولیدکننده فرم پرک در ایران، مجموعه آبادیس است.