امروزه پیشرفت علم در زمینه‌های مختلف مخصوصاً گیاه‌شناسی، موجب شده تا دیگر پرورش گیاهان مختلف با استفاده از شیوه‌های علمی دقیق انجام شود. یکی از نکات مهم در این رابطه، تغذیه گیاهان است. به طور کلی گیاهان برای رشد و نمو، به عناصر مختلفی نیاز دارند. اما عناصر مهم در تغذیه آنها شامل چه عناصری می‌شوند و این عناصر از چه راهی تأمین می‌شوند؟
در همین راستا، در این مقاله از وب‌سایت آبادیس قصد داریم تا عناصر مهم در تغذیه گیاهان را بررسی نماییم و به نکات موجود در این رابطه اشاره نماییم. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
- شناخت عناصر مهم در تغذیه گیاهان
- تغذیه گیاهان چیست؟
- مواد مغذی مورد نیاز گیاهان
- مواد آلی
- جذب دی اکسید کربن
- مواد معدنی
- جمع‌بندی
- آبادیس، تولیدکننده برتر هیومیک اسید و کود کلات آهن
تغذیه گیاهان چیست؟
به طور کلی تغذیه گیاهان، مطالعه عناصر و ترکیبات مختلفی است که برای رشد، متابولیسم و تأمین نیازهای متنوع گیاهان لازم هستند. در واقع در شرایطی که این ترکیبات و عناصر وجود نداشته باشند، چرخه زندگی گیاه مختل شده و گیاه نمی‌تواند رشد و نمو داشته باشد و از بین می‌رود.
مواد مغذی که گیاه به آنها نیاز دارد، شامل چندین عنصر مختلف می‌شوند. از میان این عناصر، کربن، هیدروژن و اکسیژن از طریق هوا به گیاه می‌رسد. اما دیگر مواد مغذی، از راه ریشه گیاه حاصل می‌شوند. البته باید به این نکته اشاره نمود که برخی از گیاهان انگلی و گوشتخوار از این قانون پیروی نمی‌کنند و عناصر دیگر آنها صرفاً از خاک به دست نمی‌آید.
مواد مغذی مورد نیاز گیاهان
گیاهان برای رشد و بقا به دو دسته از مواد مغذی نیاز دارند. دسته اول شامل مواد آلی و دسته دوم نیز شامل مواد معدنی می‌شود. این موارد را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
مواد آلی
در بحث تغذیه گیاهان مواد آلی نیز با استفاده از گاز دی اکسید کربن و در فرآیند فتوسنتز تولید می‌گردند. فتوسنتز فرآیند سنتز مواد آلی در گیاهان سبز و برخی از قارچ‌ها و باکتری‌ها است و به طور کلی ۴ مرحله مختلف دارد. این مراحل عبارت‌اند از:
- جذب نور: در مرحله اول، کلروفیل‌های موجود در غشای تیلاکوئیدی، نور را جذب می‌کنند. بر اثر جذب نور، انرژی الکترون موجود در مرکز واکنش فتوسنتزی تغییر می‌کند. با این تغییر، الکترون از این پروتئین خارج می‌شود.
- انتقال الکترون: الکترون آزاد شده از فتوسنتز، به میان پروتئین‌های عرض غشایی در غشای تیلاکوئیدی منتقل می‌شود. سپس به مولکول پذیرنده الکترون منتقل شده و مولکول در واکنش با یون هیدروژن به NADPH تبدیل می‌گردد. انرژی حاصل از انتقال الکترون نیز صرف انتقال پروتون‌ها به لومن تیلاکوئید می‌شود.
- سنتز ATP: پمپ F0F1 غشای تیلاکوئیدی پروتون‌ها را از لومن تیلاکوئیدی به استرومای کلوپلاست انتقال داده و باعث کاتالیزشدن اتصال فسفات به ADP و تشکیل ATP می‌شود. این مرحله مشابه تولید ATP در زنجیره انتقال الکترون در میتوکندری جانوران است.
- تثبیت کربن: NADPH و ATP تولید شده، الکترون و انرژی لازم برای کاهش CO2 به کربوهیدرات پنج کربنه ریبولز بی فسفات را تأمین می‌کنند. در سه مرحله، شاهد حضور نور به عنوان یک عامل کلیدی و اصلی هستیم. اما این مرحله، بدون حضور نور و در تاریکی انجام می‌گیرد.
جذب دی اکسید کربن
همانطور که در بخش قبلی گفتیم، کربن در چرخه کالوین، کربوهیدرات لازم برای رشد گیاهان و مولکول‌های سنتز سایز ترکیبات آلی را فراهم می‌کند. جذب این گاز توسط استوما، منافذ کوچک روی برگ گیاه اتفاق می‌افتد. این منافذ، توسط سلول‌های نگهبان ایجاد می‌شوند. این سلول‌ها، یاخته‌های گیاهی تمایزیافته از اپیدرم به شکل هلالی بوده که در سطح زیری برگ گیاهان خشکی و سطح بالایی گیاهان شناور روی آب، فراوانی بیشتری دارند. تغییر حجم این سلول‌ها در واقع عامل باز و بسته شدن استوما و ورود دی اکسید کربن یا خروچ آب از برگ گیاهان می‌شود. به طور کلی سه عامل محیطی کنترل‌کننده برای باز و بسته شدن این روزنه‌ها وجود داشته که شامل دمای هوا، غلظت آب، دی اکسید کربن سلول‌های نگهبان می‌شوند.
آبسیزیم اسید، یکی دیگر از عوامل جذب دی اکسید از استروما است و آن را تنظیم می‌کند. در واقع در زمان کاهش آب موجود در سلول‌های برگ، این هورمون ترشح می‌شود و بر اثر اتصال آن به رسپتور در غشای سلول‌های نگهبان، حجم سلول‌های نگهبان کاهش می‌یابد. این اتفاق باعث بسته شدن استوما، جلوگیری از تبخیر آب و ورود دی اکسید کربن می‌شود.
مواد معدنی
مواد معدنی از طریق خاک در اختیار گیاه قرار می‌گیرد و گیاه از راه ریشه آنها را جذب می‌کند. برای مثال از فسفر، نیتروژن و کلسیم می‌توان به عنوان مهم‌ترین عماصر معدنی اسم برد. مواد معدنی، شامل ۱۵ عنصر مهم می‌شوند که این عناصر در دو دسته مختلف قرار می‌گیرند. در ادامه هر یک از این دسته‌ها را بررسی خواهیم نمود.
· عناصر درشت مغذی (Macronutrients)
عناصر درشت مغذی شامل عناصر مختلفی بوده که هر کدام در متابولیسم و سنتز گیاهان نقش‌های پراهمیتی را ایفا می‌کنند. کمبود این عناصر، با بیماری گیاه همراه خواهد بود:
- نیتروژن: این عنصر، برای سنتز آمینو اسیدها، هرمون‌های گیاهی، کلروفیل و DNA بسیار حیاتی است. در صورت کمبود نیتروژن در گیاه، شاهد دوکی، زردشدن و حتی تشکیل دانه‌های صورتی بر روی برگ خواهیم بود.
- فسفر: فسفر در تقسیم سلولی و رشد گیاه بسیار اهمیت دارد. کمبود فسفر، موجب زرد شدن و شکنندگی برگ و رشد کند گیاه می‌شود.
- کلسیم: کلسیم مهم‌ترین عنصر برای رشد ریشه گیاه، تارهای کشنده و برگ گیاهان می‌شوند.
- منیزیم: یکی از عناصر کلیدی برای ساختار کلروفیل و همچنین تداوم واکنش‌های فتوسنتزی به شمار رفته و در صورتی که با کمبود این عنصر مواجه باشیم، عنصر کلروفیلی تشکیل نخواهد نمی‌شود. در نتیجه آن، فتوسنتز به طور کامل متوقف خواهد شد. کمبود منیزیم باعث زرد شدن اطراف رگبرگ‌ها، تشکیل لکه‌های قرمز مایل به قهوه‌ای، ریزش زودهنگام برگ‌ها و … می‌شود.
- پتاسیم: پتاسیم در انتقال مولکول‌های قند، چربی‌ها، پلیمر نشاسته در گیاه موثر است.
- آهن: یکی از عناصر مهم در ساختار سیتوکروم‌های زنجیره انتقال الکترون و بسیاری از متالوآنیزم‌ها بوده و با تأمین ATP، در انجام واکنش‌های زیستی و فتوسنتز نقش پررنگی در رشد و متابولیسم گیاهان دارد.
مواد معدنی شامل عناصر ریزمغذی و درشت‌مغذی می‌شوند. عناصر درشت مغذی شامل نیتروژن، فسفر، کلسیم، منیزیم، پتاسیم و آهن می‌شوند.
بیشتر بخوانید: تکنیک دایسوگی چیست؟
· عناصر ریزمغذی (Micronutrients)
به طور کلی نیاز گیاه به عناصر ریزمغذی، کمتر از عناصر درشت مغذی است. اما عدم وجود این عناصر نیز می‌توانند باعث بروز مشکلات بسیاری در رشد و نمو گیاهان شود. این عناصر عبارت‌اند از:
- منگنز: این عنصر در فتوسیستم تیلاکوئیدی حضور داشته و به هیدرولیز نوری آب کمک می‌کند. از نشانه‌های کمبود منگنز می‌توان به زردشدن برگ‌ها در اطراف رگبرگ و قهوه‌ای شدن لبه‌های برگ در گیاهان اسیددوست اشاره نمود.
- مس: مس در متالوآنیزم‌های گیاهی موجود است.
- بور: بور یکی از عناصر مهم بوده که در حفظ و پایداری شکل سلول‌ها در گیاهان آوندی نقش دارد. همچنین بورون در تشکیل اتصالات عرضی پکتین‌های رامنوگالاکتورونان در دیواره سلولی حضور دارد.
- مولیبدنیوم: ضروری‌ترین عنصر برای سنتز آنزیم نیتروژناز در میکروارگانیسم‌های تثبیت‌کننده نیتروژن، مولیبدنیوم است. کمبود این عنصر، منجر به تشکیل برگ‌های طویل و پیچ‌خورده در گیاهان خانواده کلم می‌شود.
- عناصر غیرحیاتی: برخی دیگر از عناصر مانند سدیم، آلومینیوم، سلیکون و گالیوم جزء عناصر غیرحیاتی به شمار می‌روند. گیاه به صورت محدود و اندک به این عناصر نیاز دارد.
جمع‌بندی
در این مقاله از وب‌سایت آبادیس تلاش کردیم تا عناصر مهم در تغذیه گیاهان را بررسی نماییم و به نکات موجود در این رابطه اشاره نماییم. همانطور که مطالعه نمودید در این مبحث، باید اشاره نمود که مواد مغذی مورد نیاز گیاهان شامل دو دسته مواد آلی و مواد معدنی شده و گیاه برای رشد و نمو به هر دو دسته از این مواد نیاز دارد.
آبادیس، تولیدکننده برتر هیومیک اسید و کود کلات آهن
شرکت اکسیر دانش آبادیس، یکی از برترین تولیدکنندگان اسید هیومیک و تنها تولیدکننده این کود به فرم پرک در ایران است. کود هیومیک اسید آبادیس با درصد آنالیز بالا و کیفیت بی‌نظیر، یکی از بهترین کودهای موجود در بازار است که مزایای بسیار زیادی به همراه دارد. این شرکت، در کنار هیومیک اسید، کود کلات آهن را نیز تولید می‌کند. کود کلات آهن آبادیس نیز دارای کیفیتی بسیار بالا بوده و قیمتی مقرون‌به‌صرفه دارد. برای مشاهده لیست محصولات و خرید، همین حالا به وب‌سایت آبادیس مراجعه کنید.
